Еліміз бен әлемдегі ең маңызды оқиғаларды жедел әрі шынайы таратамыз. Тілшілеріміз аптаның бес күнінде өзекті оқиғалар мен көкейкесті мәселелерді көрерменге жан-жақты жеткізеді. Рейтингі жоғары, бүкіл ел күтетін жаңалықтардан қалыс қалмаңыздар!
«Басты жаңалықтар».
Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қызметтерін алу одан әрі жеңілдей түсті. Енді бұрынғыдай кезек күтудің қажеті жоқ. Қор жұртшылыққа онлайн қызмет көрсету жүйесін одан әрі жетілдіре түсті. Енді бөлімшеге бармай-ақ, санаулы сәтте зейнетақы шотынан үзінді көшірме мен қамсыз қарттыққа жиналған қаржы туралы толық мәлімет алуға болады. Қордағы жаңа қызметтер туралы «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі баяндайды.
БЖЗҚ онлайн форматта қолжетімді
Бекболат Тілеухан өз еркімен Мәжілістегі орнын босатты. Парламентте ең ұзақ отырған шенеунік кетіп бара жатып, осыған дейінгі саяси көзқарастары еш өзгермейтінін айтып қалды. «Артық айтқан сөзім, жаза басқан жерім болса, айып етпеңіздер» деп көп алдында экс-әріптестерінен де кешірім сұрады. Үнемі елдің назарынан түспейтін Бекболат мырзаның қызметтен кетуі де артынша шуға ұласты. Ары қарай «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тарқатсын.
Бекболат Тілеухан мәжілістен кетті
2022 жылға да санаулы күндер қалды. Әдеттегідей, жыл түгесілер тұста нумерологтар мен астрологтар, сюицай мамандар алдағы жылға өз болжамдарын жасап әлек. Олар келер жылы кәрі қыздар тұрмысқа шығып, сәби аңсап жүргендер перзент сүйетінін айтады. Әлемді шаршатқан ауруды 2022 жылы халық ұмытып, тұрғындардың дәулеті артады. Сарапшылар келер жылға тағы қандай болжам айтты? «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тілдесіп қайтты.
Келер жыл кәрі қыздар үшін қолайлы
Жуырда ғана жемқорлықпен күрес агенттігі парақорлық биыл былтырмен салыстырғанда 34 пайызға кемігенін айтқан еді. Бөрікті аспанға атып, қуануға әлі ерте. Жыл соңында қазына қаржысына қол салғандарды еске түсірсек. Себебі парақорлық Отанға ауыз салумен тең. Ендеше, Отанымызды жегендер жайлы «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі баяндайды.
2021 жылы отанымды жегендер
Шымкентте азаматтар алаяққа алданып қалды. Миллиондаған қаржысын өз қолымен санап беріп, сан соққан түстіктегі ағайын ашуға булығып отыр. Арасында ауруға шалдыққаны да бар. Алаяқ азаматтарды жұмыспен қамту басқармасының мамандарымыз деп сендірген. Даму қорынан қыруар қаржы шығарып береміз дегендер алғашында 90 мың теңгеге 500 мың соммадан астам қаржы беріп, сенімге кірген. Кейін «12 млн берсеңдер 70 млн шығарып береміз» деп ақша жинап ұшты-күйлі жоқ болыпты. Ашынғандардың арызын «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тыңдап қайтты.
Шымкенттіктерді алдап соқты
«Омикрон» штамы жаңажылдық жоспарлардың ойранын шығаруы мүмкін. Әлемді жайлаған індеттің жаңа мутациясы елде жаңа шектеу шараларын енгізуге мәжбүрлеп отыр. Уақытша денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушы Жандос Бүркітбаев бүгін осындай жағымсыз жаңалықпен бөлісті. Цой секілді болжам айтуға жақын болмаса да, экс-басшының жүктеген міндеттерін атқаруға білек сыбана кіріскен маман басқа не мәлімдеме жасады? Үкімет сағатында айтылған ақпарды «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тарқатсын.
Елде карантиндік шаралар енгізілуі мүмкін
Тозығы жеткен жатақхана
Алматы облысында қою тұманның кесірінен жиырмаға жуық көлік апатқа ұшырады. Алматы – Қорғас автожолында болған оқиғадан зардап шеккендер де бар. Көпшілік қаражатын төлеген соң, ақылы жол стандартқа сай болуы қажет деп күйінеді. Оқыс оқиғаға кім кінәлі? Табиғаттың тосын мінезі ме, әлде жүргізушілер ме? «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі анығын білмек.
Тұманнан келген апат
Баланы ұрған видеоны тәрбиешінің өзі байқамай ата-аналардың чатына жіберген. Балаларды оқтаумен ұрған тәрбиешінің әрекеті ата-аналардың төбе шашын тік тұрғызды. Енді олар балабақшаны лицензиясынан, ал тәрбиешіні дипломынан айыруды талап етіп отыр. Тәрбиешінің өзге де «тәрбиелеу әдістері» жайлы «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі баяндайды.
Балабақшадағы былық
Өтіп бара жатқан жылда қазақ елі біраз біртуар перзентінен айырылды. Абыз жазушы һәм қоғам қайраткері Қабдеш Жұмаділов, жарты ғасырдан артық елді әнімен әлдилеген Ескендір Хасанғалиев, телевизия тарландары Нұртілеу Иманғалиұлы мен Амангелді Сейітханов бүгінде ортамызда жоқ. «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі биыл келместің кемесіне мініп кеткендер жайлы естелік сюжет дайындады.
Биыл келмеске кеткен тұлғалар
Батыс Қазақстан облысында сенбі күні кешкісін басталған қарлы боран бір тәулікке жалғасты. Соның салдарынан Самара – Шымкент, Орал – Саратов, Тасқала – Болашақ бағытындағы жолдар жабылды. Қар құрсауында қалған екі көліктегі жеті жолаушы құтқарылып, жылыту қосындарына жеткізілген. 48 елді мекендегі 8 мыңдай абонент жарықсыз қалған. Табиғаттың тосын мінезінен зардап шеккен ағайынмен «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тілдесіп қайтты.
Ақ түтек боран әбігерге салды
Биыл бірінші рет журналистерге Бейсен Құранбек атындағы арнайы жүлде табысталды. Көгілдір экранда көңілі күпті көп адамның көз жасын сүрткен танымал тұлғаның атындағы марапат «Самғау» байқауында берілді. Алматы облысының жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар танылған БАҚ өкілдерін әкімдік жыл сайынғы дәстүр бойынша биыл тағы жинап, еңбектері еленетінін еске салды. Марапат иелерімен тілшіміздің келесі материалынан таныса отырыңыздар.
«Самғау» байқауының жеңімпаздары марапатталды
Беташарға миллиондар шашып, желідегі жұрттың қатал сынына ұшыраған тойшыл ағайынның аты-жөні анықталды. Сәлеміне 55 миллион теңге жинаған бақытты қалыңдық Түркістан облысы Түлкібас ауданына келін болып түскен екен. Әрине қонақтар қалтасына қарай көсілсе, несі бар дерсіз, бірақ күйеу жігіттің жерлестері бүгін ешкім ойына да алып шықпаған күтпеген мәлімдеме жасады. Беташары хит болған тойдың артында жүздеген адамның көз жасы жатқаны рас па? Бүгінгі күні күйеу жігіт неге қашып жүр? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі сюжетінен жауап таба аласыздар.
Тойында табағына миллиондап ақша түскен күйеу жігіт неге қашып жүр?
Алматының жолдарын артық қылам деп, тыртық қылған ба? Тәуелсіздік күні қарсаңында ашылған жаңа жолайрық қаладағы кептелістен көз ашпайтын Рысқұлов даңғылын біраз ретке келтіреді деп жоспарланған. Алайда кесірі өзгелерге тиіп отыр. Әсіресе Тілендиев көшесімен қиылысатын тұсы бұрын бағдаршам арқылы реттеліп, көпшілік емін-еркін қатынап жүрген. Ал қазір ондағы қозғалыс өзгеріп үш ықшамауданның тұрғындары үшін жүріс-тұрыс қиындап, «жұмысқа кешігіп баратын болдық» деп ашынады. Жаяу жүргіншілер жолағы жабылғалы, бір қайғылы жағдай тіркеліп үлгерді. Өйткені даңғылдың арғы бетіне рұқсат етілмеген жерден жүгіріп өтетіндер көбейіпті. Әйтпесе жұмыстан кешігеді. Жолы жабылған жұртпен тілшіміз де жүздесіп қайтты.
Алматының жолы: артық қылам деп, тыртық қылған ба?
Жаңа жылға санаулы күн қалды. Әдетте, мұндай уақытта азық-түлікке сұраныс күрт артып, базар-дүкендерде қарбалас басталады. Бірақ биыл әлеуметтік маңызы бар ас атаулының бағасы жыл соңы жетпей-ақ шарықтап, шектен шыққаны белгілі. Мереке қарсаңында тағы не қымбаттайды? 2022 жылға болжам қандай? Толығырақ тілшіміздің келесі материалында…
Жаңа жылда азық-түлік қымбаттауы мүмкін
Елімізде 20 жыл бойы жылусыз отырған тұрғындар бар. Айтсам, сенбейтін боларсыздар, бірақ, олар айдаладағы бір ауылда емес, үлкен қалада тұрады. Дәл іргесінде жылу орталығы болғанымен, семейліктер әлі күнге дейін көмір сатып алып жүр. Семейдің Кожзавод көшесінде пеш жағып отырған көп қабатты тұрғын үйлер көп. Әсіресе, жоғары қабатқа шелектеп көмір тасып, сыртқа бұрқыратып күл шығару жалғызбасты қарияларға аса қиын болып тұр. Қалада отырса да өркениеттің игілігінен тысқары қалып кеткен жандардың жан зары тілшіміздің келесі материалында кеңінен тарқатылады.
Далада емес, қалада 20 жыл жылусыз отырғандар зары
Бүгін Мәжіліс депутаттары елімізде көзге түрпідей тиетін өрескел бірқатар өзекті мәселені көтерді. Бірі еліміздегі көрігі қызып тұрған қан саудасы жайын қаузаса, тағы бірі әскердегі суицид мәселесіне тереңдей бойлады. Ал тағы бірі Қостанай облысындағы Жангелдин ауданы атауын сөз етті. Депутаттың айтуынша, Алашқа, яғни қазаққа күн көрсетпеген бұл тұлға есімі аудан атауында әлі күнге дейін неғып тұр? Халық қалалулыларын толғандырған жайттардан толығырақ тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
«Ұлтын сатқан адамға аудан атауын бермеу керек!»
Қош бол, коронавирус! Келер жылы адамзат КОВИДті ұмытып, кесел жер бетінен жоғалуы мүмкін. Әлемдік сарапшылар осындай жағымды болжам айтып жатыр. Жүрсін Ерманның құдасы басқаратын әлемдік ұйым да сүйіншілегендей болды. Ал отандық мамандар бұл турасында не айтты? Талайдың өмірін жалмаған тәжтажалдың таралуы расымен де тоқтайды ма? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі сюжетінен жауап таба аласыздар.
Жағымды хабар: қош бол, коронавирус!
Шымкенттік жедел жәрдем жүргізушілері өздеріне жәрдем сұрайды. Айлықтары шайлықтарына жетпей жүрген медициналық жедел жәрдем көрсету станциясының жүргізушілері шу шығарды. «Тапқаны ешнәрсеге жетпей, қымбатшылық пен несие екі жақтан қысқан шақта осылай істемеске амал қалмады» деп ашынады олар. Станцияда бұдан бөлек шешемін таппаған мәселелер шаш етектен көрінеді. Мәселесі қордаланған қауыммен жүздесіп қайтқан тілшіміз келесі сюжетте оның барлығын жік-жігімен тарқатып айтады.
Жедел жәрдемге де жәрдем керек!
«Қызыл кітапқа» енген құстар жоғалуы мүмкін. Алматы облысында сиреп бара жатқан үйректердің он жылға жуық мекендеген көлі тартылып, құрғаудың аз-ақ алдында тұр. Дабыл қаққан белсенділер биліктегілердің мәселені шешудің орнына немқұрайлы қарап, өздерін ары-бері сандалтып қойғанына күйінеді. Жыл сайын қыста жылы жаққа ұшатын құстардың келесі жылы көктемде келмей қалу қаупі жайына тілшіміз келесі материалда кеңінен тоқталады.
«Қызыл кітапқа» енген құстар құрып барады
«Өскеменде итке таланып өлді» деген қызға қатысты күтпеген мәлімет жарияланды. Мәлімет дегеннен гөрі болжам дегеніміз дұрыс болар. Жеті қазынаның бірін өмір бойы баптап, оларды зерттеп келе жатқан маман «жеткіншектің өліміне жануардың қатысы жоқ» деген ойда, ол оқыс жайтқа қатысты мүлде басқа болжам келтіреді. Тәжірибелі кинолог қызды төбет тістемек түгілі, оған қасқыр да шаппаған деп отыр. «Үй жануары адамды қауып, ал түз тағысы құрбанын орманға алып қашады» деген Нина Макерова жеті жастағы Машаның қазасын полицейлер жіті тексеруі керектігін айтады. Өзгеше өрбіген оқиғаның жай-жапсары тілшіміздің келесі сюжетінде.
ӨСКЕМЕНДЕ ИТКЕ ТАЛАНЫП КӨЗ ЖҰМҒАН ҚЫЗДЫҢ ІСІНЕ ҚАТЫСТЫ КҮТПЕГЕН МӘЛІМЕТ ТӨБЕ КӨРСЕТТІ
«Бек Эйр» жолаушылар ұшағы апатқа ұшыраған маңдағы тұрғындар далада қалуы мүмкін. Өйткені жер телімінің иелері мен Талғар аудандық әкімдігін Алматы облыстық әкімдігі сотқа берген. Нақтырақ айтқанда, бұл арадағы 14 жер телімінің мемлекеттік АКТ-сін заңсыз деп тану әрі оларға осы құжатты Талғар аудандық әкімдігі заңды белден баса отырып бергені үшін деген айыппен сотқа қағаз келіп түсті. Егер сот бұл айыпты қанағаттандыратын болса, онда Гүлдалада, яғни әуежай маңында орналасқан барлық тұрғын үйлер сүрілуі мүмкін. Бұл хабар кезінде мұндағы жер телімінің өзін 14-15 мың долларға сатып алған жұрттың төбесіне жай түскенмен бірдей әсер етіп, у-шу болды. Толығырақ тілшіміздің келесі материалында.
Қауіпті үйлер: Алматыда мыңдаған тұрғын далада қалуы мүмкін
Ұлымды өлтірген қылмыскерлер бостандықта жүр! Кісі қолынан қаза тапқан спортшының зар еңіреген анасы әділдік іздеп әлек. Қайғыдан қан жұтқан әйел Қаражыра кен орнындағы төбелесте ұлын өлтіріп, сегіз жылға сотталған күдіктілердің мерзімінен бұрын босап шыққанына қапалы. Полицейлерден пәтуа жоқтығын біліп, сотқа сенуден қалған келіншек қылмыстың ақ-қарасын анықтап, кінәлілердің жазасын дәлелдеген жанға пәтер сыйлауға дайын екенін айтты. Дзюдодан еліміздің атын әлемдік ареналарда аброймен қорғаған жігіттің өліміне қатысты тағы қандай ақпар бар? Істің мән-жайын тілшіміз келесі материалда тарқатады.
Ұлымды өлтірген қылмыскерлер бостандықта жүр!
Атырауда күзде бір уақытта 70-ке жуық отбасы үй-күйсіз қалған. Тоқтан ақау шығып, алапат өрт 11 үйдің күл-талқанын шығарған. Содан бері далада қалған тұрғындар туған-туыстарының үйін паналап, күндерін көруде. Ал арада төрт ай өтсе де әкімдіктегілер жаңа үй беруге асықпайды. Әбден ығыры шыққан жұрт енді кімнен көмек сұрарын білмей дал. Толығырақ тілшіміздің келесі материалында.
АТЫРАУЛЫҚТАРДЫ АЛАҢДАТҚАН НЕ НӘРСЕ?
Старосталыққа таласып сыныптасын соққыға жыққан оқыс оқиға Түркістан облысындағы Кентау қаласында болған. Әлеуметтік желіде тараған видеода үш қыз бір бұрымдыны аяусыз таяқтың астына алып жатқаны бейнеленген. Ауыр жарақат алған 8-ші сыныптың оқушысы ақырында ауруханадан бір-ақ шыққан. Жәбірленуші тарап «кінәлілер әділ жазасын алсын» деп отыр. Бұл ретте білім ордасы не дейді? Мұның жайымен тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Асқар Маминнің министрлер кабинетінде жаңа вакансия пайда болды. Денсаулық сақтау министрі өз еркімен қызметінен кетіп, орны босап қалды. Елдің бәріне екпе салдырып, тойды қайтарып берген Цой бұл лауазымда бір жарым жыл отырыпты. Осы аралықта шенеунік несімен есте қалды? Мұның жайын тілшіміз келесі материалда сабақтайды.
Цой қызметінен кетті
Өскеменде ит талап өлтірген 7 жастағы қыздың анасы мәлімдеме жасады. Келіншек қайғылы оқиға болған күнді еске түсіріп, ойнауға кеткен қызынан көз жазып қалғанына күйінеді. Ең бастысы, қаралы ана баласының аяғын жұлып алғанын білген полицейлер оны іздеудің орнына тек бума-бума құжат толтырумен әлек болғанына налиды. Қағазбастылықтан қайыр болмасын түсінген ана көзінің жасын көл қылып, көшеден перзентінің аяғын өзі іздепті. Ақыры айдаладан тапқан. Жантүршігерлік жайттың жай-жапсарын тілшіміз келесі материалда айтып береді.
Жеті жасар қызды ит талап өлтірді
Небір дарақылықтың көкесін қазақтың тойынан көресің. Бұл жолы беташарға миллиондар шашқан ағайын желідегі жұрттың қатал сынына ұшырады. Жаңа түскен келіннің сәлеміне тойшыл қауым бас-аяғы 55 миллион теңге лақтырған. Кілең қолы ашық қонақтардың басын қосқан, бұл не той? Қазақ бұрыннан қазынам деп қастерлеген тойдың қазіргі көрінісі қандай? Тілшіміз келесі сюжетте бұл сауалдарға тыңғылықты жауап беруге тырысады.
Беташарға миллиондап ақша шашқандар
Биыл ғана пайдалануға берілген Ақтаудағы элиталы көпқабатты үйлердің бірінде өрт шықты. Қаладағы ықшам аудандардың бірінде жап-жаңа 17 қабатты тұрғын үй кешенінің шатырынан шыққан өрт қас-қағым сәтте 500 шаршы метрге тарап кетті. Опат болғандар мен зардап шеккендердің бар-жоғын тілшіміз анықтаған болатын, оны келесі сюжеттен көріп-біле аласыздар.
Жап-жаңа тұрғын үй кешенін жалын шарпыды
Тәуелсіздік күні мен Жаңа жыл! Бұл мереке күндері қазақстандықтар демаламыз деп қуанса, әкімдіктердің, керісінше ақ тер, көк тер болып нағыз қарбаласқа түсетін айы. Әсіресе, қос датада қаланы безендіруге қатты мән беріледі. Жалпы, еліміз үшін қасиетті күн мен ескі жылды шығарып салуға жылда бюджеттен қанша сома бөлінеді? Біз осы сұрақты үш мегаполис пен екі облыс басшылығына қойдық. Олардың жауабымен тілшіміздің келесі сюжетінен қаныға аласыздар.
Тәуелсіздік пен жаңа жыл! Қай мереке қымбатқа түсті?
Зейнетақы жинағы есебіндегі шекті межені қайта қарап, кінәлілерді жазалау керек! Бүгін депуттатар елді алаңдатқан зейнетақы қорындағы қаражатқа қатысты бірнеше өзекті мәселені көтерді. Жұртты шулатқан жаңашылдықтың заңға қайшы екенін айтып, зейнетақы қоры басшысына бәрі шүйлікті. Белгілі болғандай, жас болса да шотында 3 миллион теңге зейнетақы жинағы бар азаматтарымыз жоқ емес, бар болып шықты. Олар кімдер? Нақты статискасы бар ма? Мұны тілшіміз келесі материалда анықтап көрді…
Зейнетақы жыры
Асхат Аймағамбетов білім саласы басшылығына келгелі 15 университеттің есігіне қара құлып салыныпты. Оған қоса, 28 колледж диплом беру құқығынан айырылған. Министрлік бұған «саны бар, бірақ сапасы сын көтермейді» деген уәж айтып отыр. Студенттерге сабақ уақытылы өткізілмейді, тестілеу нәтижелері де төмен көрінеді. «Екі өгіз сүйкенсе, ортасында қара шыбын өледі» демекші, жоғарғы оқу орындары мен Білім министрлігі арасындағы күрестен студенттер зардап шегіп қалып жатқан жоқ па? Мұның жайын тілшіміз келесі материалда сабақтайды.
Қанша оқу орны жабылды?
Сұмдық оқиға Атырау облысының Атырау ауылдық округінде болған. Тағы бір бала көшедегі иттің азуына ілінді. Атырауда 13 жастағы қызды төрт ит жұлмалап тастаған. Абырой болғанда қасындағы құрбысы дер кезінде көмек шақырып, беті мен денесі дал-дұл болған жасөспірім ажалдан аман қалды. Ауруханаға ауыр халде жеткен оның қазіргі жағдайы қалай? Оны тілшіміз келесі сюжетте тарқатып айтады.
13 жастағы қызды иттер талап тастады
Зейнетақы қорындағы қаржыны пайдалану ережелеріне тағы да өзгертулер енгізілді. Біраз уақыт бұрын зейнетақы қорындағы шекті көлемнен асқан ақшасын белгілі бір мақсатқа пайдаланатынын азаматтар 45 күн ішінде растауы керек еді. Енді бұл мерзім бүгіннен бастап 20 жұмыс күніне дейін қысқарды. Аталған уақытта шекті сомадан асқан қаражатты жаратып үлгеруіңіз қажет. Ал, мерзім күнін есептеу онлайн-платформада өтініш жіберген уақыттан емес, бір жолғы зейнетақы төлемі арнайы шотқа түскен сәттен бастап есептеледі екен. Барша қазақстандықты толғандырған мәселе жайлы тілшіміз келесі материалда толығырақ баяндайды.
Зейнет жинағын пайдалану: Ереже тағы да өзгерді
Бізде қызық, жасарын жасап, асарын асағандар темір торға емес, үйқамаққа жіберіле салады. Соңғы жылдары «үйқамақ» сөзінің сәнге айналғаны соншалық, сәт сайын еститін болдық. Уақытша жазаның бір түрі екенін сала мамандары түсінгенімен, үйқамақта отырған айыпталушыға қандай шектеулер қойылатыны қарапайым қарашаға құпия қалып отыр. Осының мән-жайын тереңінен қаузау үшін тілшіміз келесі материалда адвокаттарды сөзге тартты.
«Үйқамақ» жаза ма, амалсыз шара ма?
Шымкенттің полиция департаментінде көз жұмған күдіктінің ісінде тың дерек. Айта кетсек, Шымкентке қалыңдығының ұзату тойына барған Нұрболат Жұмабаев есімді қостанайлық жігіт ойда-жоқта әлдеңені ұрлады деген күдікпен полиция департаментінен бір-ақ шығады. Айыптың қаншалықты орынды болғанын қайдам, бірақ тергеу барысында тепсе темір үзетін жігіттің жүрек талмасынан көз жұмғаны жақындарына хабарланады, бірақ бұл жайт барлығын күпті етеді. Марқұмның туған ағасы сараптама нәтижесінің алғашқы қорытындысымен бөлісті. Құжатқа сенсек, сөз жүзінде жүрек талмасынан қайтыс болған жігіттің іс жүзінде көкбауыры езіліп, қос өкпесі күйіп кеткені анықталған. Ал өкпе, заңгердің айтуынша, тұншықтырғанда ғана күйеді екен. Қалғанын тілшіміз келесі материалда тарқатады.
Қалыңдығын алып кетуге барып, қайтыс болды
Сыйлық сыйлаймын деп қиындық сыйлап жүрмеңіз! Бұл жолы дерт адамзат баласына емес, өсімдіктерге жұқты. Мұхит асып, Колумбия мен Литвадан елге жеткізілген 13 мың гүл аса қауіпті вируспен зақымдалған болып шықты. Енді оларды адамдар секілді екі аптаға карантинге жібермейді әрине, соттың шешімімен өртеу арқылы, тек көзін жояды. Аталған вирустар бұрын-соңды еліміздің аумағында кездеспегені айтылады. Жауапты мамандармен бірге зақымдалған көктің көзін жойып келген тілшіміздің келесі материалында гүлдің қаупіне қатысты кеңірек мәлімет ала аласыздар.
Қауіпті гүлдер өртелді
Мәжілісмендер осындай мәселе көтерді, төтенше жағдай министрі қауіп бар екенін мойындады. Біз қара аспанды төндіргіміз жоқ, бірақ ауруын жасырған өледінің күйін кешпесек игі еді. Өйткені бұл ретте нақты мәлімет беруі тиіс отандық сейсмологтар үнемі өз басындағы мәселені көтеріп келеді: стансалары ескі, қондырғылары көптен жаңартылмаған. Гранттар есебінен күн көріп келе жатқан Алматыдағы білдей мекеменің жай-күйінен тілшіміздің келесі материалынан таныса аласыздар.
Алматыда жойқын жер сілкінісі болуы мүмкін бе?
«Нұрағаң салған нұрлы жолды қасқа жолға ұластырыңыз, Қасаға!». Президент қолынан мемлекеттік марапат алған Мәжіліс депутаты Бекболат Тілеухан бүгін осылай деп ағынан жарылды. Жылдағы әдеттен жаңылмай, ұлы мейрам қарсаңында ел дамуына елеулі үлес қосқандар Ақордаға шақырылып, жоғары наградалармен марапатталды. Еңбегі еленгендердің арасында кімдер бар? Салтанатты шара, мерейлі мезет туралы тілшіміздің келесі сюжетінен көре аласыздар.
«Абай Құнанбаевтан» ақша ұрланды. Атырау облысы әкімінің орынбасары Бақытгүл Хаменова «пара алды» деген күдікпен ұсталды. «Антикордың» мәліметінше, шенеунік өңірдегі Мәдениет басқармасының басшысы Ақылбек Рысқалиевпен бірге құны 145 млн теңге болатын Абай ескерткішін жасау және орнату бойынша мемлекеттік сатып алу шартын жасағанда ауызбастырық алды деген күдікке ілінген. Елді елең еткізген оқиға жөнінде тілшіміз келесі материалда толығырақ баяндайды.
Хаменова үй қамақта
Ақ көйлек киген, көк көйлек киген депутаттар да бар. Алайда, аспандағы айлықты алатын атқамінерлердің өзі қазір ас-пұлдан бөлек, киім-кешекке кететін қаржыны қысыңқырап жұмсап жүргенге ұқсайды. Жалақысы миллионнан асып жығылатын ақ жағалылар брендтік киімдерден толықтай бас тартқанын айтады. Шенеуніктер түскі астарын да ерінбей үйіне барып ішіп келетін болыпты. Ал, айлығы шайлығынан артылмайтын қарапайым халық тапқан-таянғанын қалай жеткізеді, қалай үнемдейді? Дүние қуған заманның есеп-қисабы туралы тілшіміз келесі сюжетте тереңірек қаузап көруге тырысты.
Депутаттар қаржы үнемдеуге көшкен
Биыл Ауғанстан және Ираннан елімізге 100-ге жуық қандасымыз көшіп келді. Оның басым көпшілігі Солтүстік Қазақстан облысына орналастырылды. Өңірдегі екі ауданнан баспана берілген жандар құжаттарын реттеп, жұмысқа орналаспақ. Бірақ, әкімдік ұсынған үйлердің сапасына тұрғындардың шағымы жетерлік. Бүгін бас қалада баспасөз жиынын өткізген өңір басшысы Құмар Ақсақалов аталған олқылықтарды жоюға уәде берді. Жалпы, жиында өңір басшысы тағы қандай іс-шараны жүзеге асыруға уәде етті? Бұның жауабын тілшіміздің келесі материалынан таба аласыздар.
Теріскей әкімінің есебі
«Анам көлік апатына түсті, баламның еміне ақша қажет». Соңғы кездері әлеуметтік желіде көзіміз жиі шалатын жазбалардың легі осылай басталады. Тіпті, сау адамды сал етіп, өлі адамды тірілткен әккі алаяқтардың жазбаларына кез-келген адам сеніп қалады. Игі іс үшін, ойланбай ақшасын аударып жібереді. Оңай ақшаға онлайн кенелгісі келетін алаяқтардың ойлап тапқан тағы қандай айлалары бар? Ақ-қарасын қалай ажыратамыз? Толығырақ, тілшіміздің келесі материалында.
Онлайн алаяқтарға алданғандар азаймай тұр
Елімізде екпе егудің енді тектіктері басқа. Үкіметтің бүгінгі отырысында Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой тәж-тажалға қарсы тактиканы өзгертетінін мәлімдеді. Нақтырақ айтсақ, ревакцинация кезінде компонеттерді қайта алудың мерзімі қысқарады. Жиында жаһанды жайлап бара жатқан жаңа штамм «Омикрон» туралы да айтылды. Денсаулық сақтау министрлігі айтқан өзгерістер туралы тілшіміздің келесі материалынан кеңінен қаныға аласыздар.
Елімізде екпе егудің тетіктері өзгерді
Олар келмейді бәрібір. Өйткені бригаданың барлығы бензин күтіп, кезекте тұр. Жалпы, «жанармай аламын» деп бекінгендер бекеттегі бас-аяғы бітпейтін кептеліске тап болған. Түркістан облысында осылайша жұрт бүгінде махаббат бекетінде емес, жанармай бекетінде табысып жатыр. Оңтүстік өңірдегі бензин-бұлақтың басындағы түрі жаман кептеліске қатысты туындаған сұрақтарға біздің тілшіміз де келесі материалда жауап іздеп көрді.
Жедел-жәрдем шақырсаңыз, күтпей-ақ қойыңыз...
Шымкент парақорлар санынан да, олармен күрес жағынан да шашасына шаң жуытар емес. Шырайлы шаһарда жемқорлардың жолын кесетін жаңа жоба ойлап тауып, жүзеге асырылып жатыр екен. Мұны бүгін елордада есеп берген мегаполис әкімі Мұрат Әйтенов мәлімдеді. Шаһардың әлеуметтік-экономикалық жағдайын айтқан шенеунік 2018 жылы басталып, құрылысы жыр болған халықаралық әуежай терминалына да тоқталды. Айтпақшы, алдағы бес жылда шымқала, шынымен-ақ, адам танымастай өзгереді дейді, әкім сөзіне сенсек. Сонда қай жағынан? Оны тілшіміз келесі материалда тәмпіштеп айтып береді.
Шымкент алдағы 5 жылда адам танымастай өзгереді
Шымкентте қылмыс жасады деген күдікпен ұсталып, полиция департаментіне жеткізілген жас жігіт көз жұмды. Полицияның мәліметінше, 31 жастағы жігіт тергеу кезінде өзін жайсыз сезініп, жедел жәрдем жеткенге дейін жүріп кеткен. Ал, марқұмның қайғыға батқан туысқандары бұған күмәнмен қарайды. Үйленіп, бір басы екеу болайын деп отырған баласынан айырылған қаралы отбасында біздің тілшіміз де болып, мән-жайды біліп-қайтты.
Ұлымның өліміне полицейлер кінәлі
Өңірдегі атқарушы билік өкілдерінің бірі бастаған эстафетаны әріптестері кезек-кезек қолдап, жұртты таңқалдыруда. Таң қалатын себебі олар «Қарға қарғаның көзін шұқымайды» дегенді жоққа шығарып отыр. Сонымен, елді елең еткізген челлендждің шарты оп-оңай. Жаз бойы жатасың, құр жатпайсың, қысты күтесің. Қыс түскенде, жерді әппақ қар басқанда бар техникаңды сайлап, құрал-сайманды майлап, көшеге шығасың. Сөйтесің де ақ ұлпаның үстіне жол саласың. Әппақ қарды қара асфальтпен жабасың келіп, тағы жабасың. Ақтөбе бастады, шығыс қостады, енді міне Алматы облысы бұл эстафетаны қабыл алыпты. Бұл челенджге түрткі, бірқатар басшысының басына таяқ болып тиген Талғар ауданындағы желге ұшқан бюджет қаржысына қатысты желідегі видеоны тілшіміз келесі сюжетте кеңінен тарқатады.
Жергілікті шенеуніктер арасында жаңа челлендж
Кітапханада жұлқыласқан басшы мен қызметкердің видеосы әлеуметтік желіде қызу талқыға түсті. Елордадағы Ұлттық академиялық кітапхана директоры, педагогика ғылымдарының докторы, профессор Үмітхан Мұңалбаеваның қарамағындағы адамға зекіп сөйлеп, жұлқығаны көрсетілген видеоға әлеуметтік желі қолданушылары белсенді пікір жазып жатыр. Толығырақ келесі материалда.
Ұлттық кітапхана басшысы қызметкерін жұлқыды
Зейнетіме деп жиғанын ертерек пайдалануға мүмкіндік болса, елдің асығатыны сөзсіз, өйткені келесі жылы жеткілікті шектің өсетіні белгілі. Алайда бұл арада түсініксіз, дүдамал тұс көп. Ал осы ретте журналистер қойған сұрақтарға мемлекеттік органдардың берген ресми жауаптары бір-біріне ұқсамай шығып жатыр. Бірыңғай зейнетақы жинақтаушы қоры мен Еңбек министрлігі екі түрлі мағлұмат таратып, жұртты шатастырды. Мәселен, «2022 жылы қанша қазақстандық қарттығына жиғанын ертерек керегіне жұмсай алады» деген сауалға бірі «180 мың» десе, екіншісі «580 мың» деп жауап берді. Өзгеріске қатысты халықтың ойы белгілі. Ал депутаттар мен экономистер не дейді? Мұның жайын тілшіміз келесі материалда толығырақ баяндайды.
Депутаттар зейнетақы мәселесін қайта қарауды ұсынды
Баланың ақысын ардан аттағандар ғана жейді. Қоғам белсендісі Аружан Саин балалар үйірмелеріне жолдама беруге қолдан кедергі жасап отырғандар барын айтады. Оның айтуынша, бюджеттегі қаржыны біреулер келісім бойынша жұмсап жатыр. Араларында белгілі продюсер Қыдырәлі Болмановтың мектебінің де аты аталады. Бұл қандай дау-дамай? Мұнымен қос тараппен тілдесіп келген тілшіміздің арнайы сюжетінен қаныға аласыздар.
Аружан Саин Қыдырәлі мен Қарақаттың мектебін тексеруді сұрады
Біз бақыттымыз! Себебі бір емес, бірнеше вакцина салдыруға мүмкіндігіміз бар екен. Иә, Алексей Цой бұндай бақ «әр елдің басына бұйыра бермейтінін» жеткізді. Тіпті, тегін вакцинаны салдырмаймын десеңіз, жақында ақылы түрі де пайда болады. Ал, «Ashyq» қосымшасынсыз қалаған есігіңізге кіру, «көк», «жасыл», «қызыл» деп түске бөлмейтін кездің де ауылы алыс емес көрінеді. Бұл күннің қашан туатынын тілшіміздің келесі материалынан біле аласыздар.
Цой не деді? Ақылы Pfizer бәріне бірдей бұйыра ма?
Алматыда бүгін жолдағы қозғалыс кілт тыйылып, жұрт жұмысқа уақытында бара алмай қалды. Көшедегі көліктер тұрған орнынан тапжылмай, қалалықтар көшенің қақ ортасында қаққан қазықтай қадалып қалды. Себебі жылу құбыры жарылды. Таңғы тоғыздар шамасында Рысқұлов пен Жансүгіров көшелерінің қиылысында жылу құбыры қарс айрылып, аспанға ыстық су атқылады. Адамдар өміріне қауіп төнгендіктен, жолдар жабылды. Коммуналдық мекеме өкілдері тек 12 сағат дегенде әупірімдеп жүріп, ақауды қалпына келтірді. Күйіп қалғандар жоқ па екен? Алып қаладағы сірескен кептеліске түрткі төтенше жағдайдың мән-жайын тілшіміздің келесі сюжетінен біле аласыздар.
Алматыда сірескен кептеліске түрткі төтенше жағдай
Жаңа Жылға санаулы күндер қалды. Әдеттегідей, жыл соңында тойхана мен мейрамханалар ұжымдық кештер өткізіп, қызметінің көрігін қыздырады. Сондықтан қазірден олар дайындыққа кірісіп, жарнамасын алаулатып-жалаулатып жатқан болар. Алайда, шала бүлініп жатқандардың барлығын жыл соңы жақындағанда коронавирус дейтін қырсық шалып, бір тиынсыз қалдырса таң қалмаймыз. Жалпы, биыл корпоративтік кештерді өткізуге рұқсат бар ма? Біздің атқамінерлер Аяз Атаны қалай күтеді? Шенеуніктердің шығыны көп шыршасы қайда өтпекші? Толығырақ тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Шенеуніктер жаңа жылды қалай, қайда өткізеді?
Тыныш отырған қарашаға қауіп төндірген жеті қазынаның бірі. Қазақ қораға түскен түз тағысын атымен атауға тыйым салып, ит-құс деп жатушы еді. Ақтөбенің бүтін бір ауылы сол ит-құстан емес, кәдімгі иттен қорқып, үрей құшағында отыр. Бала түгілі, ересек адамның өзі көшеде сақ жүреді. Кезінде адамды қауып, далаға ұлыған жануардың көзін құртушы едік, қазір заң басқа, есесіне иесіз иттер көшелерде маң басқан. Қоқыс аралап, ауылға түрлі ауру тасып, жұртты шошытқан хайуандарға әкімдіктегілердің де шамасы келмепті. Қаңғыбас иттерден мезі болған ауылдықтардың мәселесі тілшіміздің келесі материалында.
Бүтін бір ауылдың үрейін алған қаңғыбас иттер
Бердібек Сапарбаев қашан зейнетке шығады? Соңғы жылда оқыс оқиғалардан көз ашпаған өңір әкімі шаршаған жоқ па? Бүгін Жамбыл облысының ақ жағалылары жиналып, бас қалада есеп берді. 68 жастағы әкімге тілшілер қауымы: «Жамбыл облысы мансабыңыздың соңғы баспалдағы ма?», деген сауалды төтесінен қойды. Бұл сұрақ жауабын білгілеріңіз келсе, тілшіміздің келесі материалымен таныса отырыңыздар.
Сапарбаев зейнетке шығады ма?
Төтенше жағдайлар министрлігі келтірген мәліметтерге сүйенсек, жыл басынан бері 300 адам өрттің құрбаны болған. Құтқарушылардың елдегі 2 миллионнан аса жеке үйді бақылауда ұстап отырғанына қарамастан газдан улану статистикасы да алаңдатарлық деңгейде. Елімізде ыстан уланып, жыл сайын 40-тан астам адам қаза табады. Оның кем дегенде бес-оны – бала. Сондықтан қауіпсіздік мәселесін төтеншеліктер ғана емес, тұрғындардың қаперге алғаны маңызды. Рейдке қатысып, пешке от жағып отырғандармен жүздескен тілшіміз келесі сюжетте тілсіз жаудың алдын алу шараларына кеңінен тоқталады.
Пештен шығатын проблема өзекті
Құдайға қаратқан Қарасай ауданы. Иә, көмек сұрап келген көпбалалы ананы Алматының Қарасай аудандық әкімдігі: «Мешіттен жәрдем тіле» деп шығарып салыпты. Әлеуметтік көмекке күні қарап отырған алты баланың анасы ай сайынғы төлем кешіккен соң жалдамалы пәтердің ақысын төлей алмаған. Ал, үй иесі ақшаны адамдықтан артық көрсе керек, шұбырған бала-шағасына қарамастан қыстың көзі қырауда оларды далаға қуып шыққан көрінеді. Мейлі, ол пендешілік болар, ал қолдау сұрап келгендерді құлшылық үйіне қарата қайырған қай басшы? Мәселенің толық мән-жайын тілшіміз келесі материалда тарқатады.
Көпбалалы ананы мешітке сілтеген әкімдік
Есі бар елдің — СЭС-і бар, СЭС-і бар елдің несі бар, айыппұлдан басқа? Соңғы кездері хаттаманы жол сақшыларынан да жиі толтыратын санитарлық-эпидемологиялық бақылауға көптің өкпесі осындай қара қазандай. Әрине, дұрыс, іс бастаған соң жалпыға ортақ ережеге бағынуың керек. Тамақ пісіріп сатсаң, тазалығы — басты талап. Кафе ашсаң, келушілердің саны — негізгі қағида. Алайда, билігі өзінде емес мекемелерге СЭС келіп «сес көрсетсе, кім кінәлі? Мәселен, мектептер өз ғимаратын өздері салмайды. Бірақ, ескі бөлме бар болса -айыппұл, спорт залы тар болса да айыппұл. Кең сыныпқа зар болса да айыппұл, есік алды қар болса да айыппұл. Жәй айыппұл емес, зор айыппұл! Тілшіміздің келесі материалында «СЭС» келеді дегеннен сескенетін жұрттың зары мен құзырлы органдардың бұған жауабынан қанық бола аласыздар.
СЭС СЕС көрсетті
Жемқорларға ескерткіш немесе түрмеге апаратын темір жол! Астанадағы LRT атты аждаһа жобаны аяқтауға тағы 1 млрд доллар керек екен. Бұл жөнінде қала әкімі Алтай Көлгінов Орталық коммуникациялар қызметінде өткенде брифингте мәлімдеді. Сол-ақ екен, қағытпа сөздер жан-жақтан жауа кетті. Зейнетақы жинақтарын пайдаланудың жеткіліктілік шегі көтерілгенін естіген желінің белсенділері «жұрт ала алмайтын ақшаны осы жобаға бұратын болар» деп әзілдеп жатыр. Енді бірі «онлайн аударымдарға салық салып, содан түскен қаражатқа құрылысты жалғастыратын шығар» деп долбарлайды. Не керек, екі сағаттан астам тілшілердің сұрағына жауап берген Көлгіновтың «сақалды құрылыс» жайында не айтқанын тілшіміздің келесі сюжетінен біле аласыздар.
Көлгінов LRT-ны аяқтауға тағы 1 млрд доллар сұрап отыр
Хайп үшін жан пида! Қарым, фоллоуер саны мен табысын арттыру үшін түрлі іс-әркетке баратын шоу-бизнес өкілдері мен блогерлер тағы бір әдіс ойлап тапты. Қандай дейсіздер ме? Аудитория үшін ажыраса салу! Мұндай пікірді сарапшылардың өзі айтады. Олардың пайымынша, жалпақ жұрттың назарын аударып, құлағын елең еткізетін кез келген оқиға алдын-ала жоспарланады! Ондағы көздегендері бір-ақ нәрсе. Оның не екені тілшіміздің келесі материалында.
«Маңғыстауда малдың қырылуы жыл сайын болатын жағдай. Бұдан жұт не төтенше жағдай жасаудың қажеті жоқ. Ал, қырылған малдың саны неге ресми аз көрсетілген десеңіздер, оған шаруалардың өзі жауапты. Себебі, көбінің сырғасы жоқ, ресми тіркелмеген. Сондай-ақ, енді субсидия шаруаларға материалдық көмек ретінде таратылмайды. Әр демеуқаржы алған фермер жаңашылдық, не тың технология енгізуі керек». Парламенттегі Үкімет сағатында Ауыл шаруашылығы министрі осылай-осылай сөйледі. Ербол Қарашөкеевтің тағы да қандай тың жаңалықтары барын тілшіміздің келесі сюжетінен біле аласыздар.
АШМ: «Маңғыстаудағы малдың қырылуы трагедия емес...»
Елорданың іргесінде ұрылар көбейді. Қосшы қаласының үрейлі тұрғындары арнамызға арызданып, әбден тығырыққа тірелгендерін жеткізді. Өйткені заң жүзінде қатаң жаза тағайындалса да олардың қаймығатын түрі жоқ көрінеді. Үйден ұзап шықса, не терезені шағады, не есікті бұзып кіреді. Ұрыларға тосқауыл болатын тәртіп сақшыларын да көзіміз жиі шала бермейді деген қосшылықтармен тілшіміз де тілдесіп, мәселе өзектілігіне үңіліп қайтты.
Қосшыда үйлер тоналып жатыр
«Жылдар бойы жиған-тергеніңді пәтер алуға, ем-домға жұмса» деп Президент пәрмен бергенде, бір жасап қалғанымызды несіне жасырайық. Дауымыз жоқ. Арамызда бұл мүмкіндіктің шарапатын көргендер де бар. Десе де жұманың таңындағы жаңалық дүйім жұртты дүрбелеңге салып қойды. Оған сенсек, бейнеттің зейнетін бұрынырақ көру фантастикаға айналатын сынды. Өйткені «келесі жылы Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы (БЖЗҚ) ақшаны алудың жеткіліктілік шегі екі еседей ұлғаяды» деген ақпарат шықты. Толығырақ тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Зейнетақы қорынан ақша шешу фантастикаға айналатын сынды
Әкімнің де әкімі бар, халыққа жақыны бар, басы даудан арылмайтыны бар, орынбасарға жарымайтыны да бар. Біз айтқалы отырған, дәл осы орынбасар таңдаудан оңбай қателескен Батыс Қазақстан облысының әкімі жайында. Оның орынбасарларының біреуі – қарамағындағы адамы пара алып, сотталғаны үшін қызметінен кетсе, өзгесі Президенттің сынынан соң орнын босатқан. Ең қызығы, лауазымды креслоның екеуі де әлі күнге бос тұр. Бүгін елордаға келіп, есеп берген облыс басшысын тілшілер қауымы осы мәселеге қатысты жауап беруді сұрап, сөзге тартты. Толығырақ тілшіміздің келесі сюжетінен қаныға аласыздар.
Жұдырық көп, жылу аз, таяқ артық, құшақ кем. Елімізде зорлық-зомбылық көрген ана мен баланы қолдайтын дағдарыс орталықтары тапшы. Бүгіндері елімізде зәбір көргендерді панасына алатын 30-ға жетер-жетпес мекеме бар екен. Оның өзі қаржыландыру тоқтағасын біртіндеп шетінен жабылып жатыр. Керісінше, еркектігін езгімен дәлелдейтін есерлер саны еселеніп барады. Ең сорақысы, қорлықтан қашып құтылған нәзік жандардың жартысына жуығы не барар жері, не басар тауы болмағандықтан отағасының ойранына қайта оралады екен. Тілшіміз келесі сюжетте аталған өзекті мәселені жан-жақты зерттеп көрді.
Дағдарыс орталықтары неге жетіспейді?
Парламент Тәуелсіздіктің 30 жылдығына орай «Рақымшылық жасау туралы» заң қабылдап, оны Президенттің қол қоюына жолдады. Сенатта баяндама жасаған Ішкі істер министрі Ерлан Тұрғымбаев нақты кімдердің, қандай қылмыс жасағандардың мерзімінен бұрын босатылатынын айтты. Иә, елімізде екі көзі төрт болып темір тордың арғы жағында жазасын өтеп жатқан жақындарын күтіп жүрген жандар баршылық? Сонымен, амнистия кімдерге жасалады? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі материалынан жауап ала аласыздар.
Рақымшылыққа кімдер ілікті?
Кентау қаласында көпбалалы және жетім-жесірлерге берілген көпқабатты 10 үйде жылу жоқ. Яғни, әу баста, баспаналарды көгілдір отынмен жылыту жоспарланған, бірақ қызығы сол, кеншілер шаһарының өзіне әлі күнге дейін газ тартылмаған. Енді тұрғындар күннің суығында жалға алған үйлерінде бүрсең қағып отыруға мәжбүр. Ал, жергілікті шенеуніктер мәселені шешудің ерекше жолын тауыпты. Ол қандай амал? Мұнымен тілшіміздің келесі сюжетінен қаныға аласыздар.
Берекесіз баспана
Алматы облысында қызыл жалын барак типті үйдегі бірдей сегіз пәтерді жалмап, 30-дан астам адам күн суықта далада қалды. Оның жартысынан астамы балалар екен. Өрт кезінде әрең қашып үлгергендер қазір туыстарын жағалап жүр. Ауыл тұрғындары өрттің шығуына электр сымдарының ескіргені себеп деп, өз наразылықтарын білдіруде. Оқиғаның қалай болғанын, түн ортасында аяғынан тік тұрған атқамінерлердің не дегенін тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
30-дан астам адам үйсіз қалды
Мә, керек болса! «Жарты әлемді жаулаған Шыңғысханның тегі – Адай, жатқан жері – Алтай». Осындай қорытынды келтірілген жазушы кітабы қоғамды тағы дүдамал қылып қойды. Иә, күллі әлемнің тарихшылары енді ғана бір шешімге келгендей болып еді, тарихи талас басқа реңкте тағы бұрқ етті. Қызу талас туғызған жазушыны тілшіміз де тауып алып, әңгімеге тартты. Одан бөлек тарихшы-ғалымдарды да осы тақырыпқа қатысты сөйлетіп көрді. Толығырақ тілшіміздің келесі материалында.
Шыңғысханның тегі – адай, жатқан жері – алтай
Көңілді әуен, шат-шадыман халық! Елордада қысқы спорт маусымы ашылды. Тұңғыш Президент күнімен тұспа-тұс келген арнайы шараға 300-ден аса әуесқой және кәсіпқой шаңғышылар жиналды. 1 желтоқсан қысқы маусымның ашылуы аясында қысқы спорт түрлерінен тамаша фестиваль өтті. Толығырақ тілшіміздің келесі материалынан танысып біле аласыздар.
Елордада қысқы спорт маусымы ашылды
Жастарды түгел телефонға телміртіп, уақытты ұрлайтын танымал ТикТок желісі танымдық трендті де жарыққа шығарады екен. Желідегі бүгінгі контент Қазақстан тарихы мен ел басшыларына арналған. Өткен мен бүгінді байланыстыруды мақсат ететін тиктокерлер компаниясын NAN HOUSЕ деп атапты. Аты айтып тұрғандай, Елбасының есімімен байланысты бестіктің әрқайсысы әлеуметтік желіде өзінше танымал. Әрбіреуінде миллиондаған лайк пен 10 мыңнан астам оқырманы бар. Олардың барлығы бірігіп үй жалдап тұрады, сол жерде түрлі роликтерді әлеуметтік желіге жүктеп, жарыққа шығарады. Аталған ТикТок-хаусқа біздің тілшімізде бас сұғып, жастардың ерекше әлемімен танысып қайтты.
Елбасы есімі тик-токта
Елімізде ерекше әрі Қазақстанды айшықтайтын есімдер жиі кездеседі. Ең қызығы, Атазаң, Тәуелсіздік, Бәйтерек, Теңге деген ныспылар да жаңа туған балаларға жиі қойылады екен. Ең қызығы, баласына қала мен облыс орталықтарының атын қойған ата-аналар да кездеседі. Тәуелсіздіктен кейін трендке шыққан талай есімді естігенде таң қалдық. Еліміздегі есімі ерекше жандар туралы тілшіміздің келесі сюжетінен толығырақ қаныға аласыздар.
Ерекше есімдер
Мереке күні біраз ақтөбелік баспаналы болды. Жылдар бойы үйдің кезегінде тұрып, пәтер жағалап жүрген жандардың қуанышында шек жоқ. Көпқабатты тұрғын үйлер «Нұрлы жер» бағдарламасы аясында салынған. Мемлекеттен тегін баспананы кімдер ала алады? Оларға қойылатын талап қандай? Қоныс той тойлап жатқандардың қуанышымен бөлісіп қайтқан тілшіміз өз материалында бұл сауалдардың жауабын айтады.
Ақтөбеде қоныс той
Майқұдықта металлург тұрады. Бірақ, оның құрыштай қатты қолдары темір балқытудың орнына қыз-келіншектердің тырнағын әсемдейді. Сенсеңіз де, сенбесеңіз де, бүгінгі өмірдің шындығы осы. Жан Медетбековты әйелдерге тән жұмыспен айналысуға не итермеледі? Бұл сауалға тілшіміздің келесі сюжетінен жауап таба аласыздар.
Тырнақ жасайтын еркек
Елімізде 3 желтоқаннан бастап коронавирустың «омикрон» штамының пайда болуына байланысты жаңа шектеулер енгізілгелі жатыр. Бұл жөнінде Үкімет отырысында Денсаулық сақтау вице-министрі Марат Шоранов мәлімдеді. Сондай-ақ, ведомствоаралық комиссия алдағы уақытта коронавирустың мутациясы анықталған елдерге қатынайтын әуе рейстерін тоқтату жөнінде шешім қабылдады. Бұл тізімде қазақстандықтар көптеп демалатын Мысыр елі де бар. Ал, қазір сол жақта демалып жүрген отандастарымыздың жағдайы не болады? Мысырға билет сатып алған азаматтардың демалысы не болмақ? Ел аумағында локдаун енгізілуі мүмкін бе? Бұл мәселелерге жан-жақты жауапты тілшіміздің келесі сюжетінен табуға болады.
Тағы да шектеу шаралары енгізіледі
«Онлайн ақша қабылдамаймыз!». Соңғы күндері ел дүкендерінде осындай хабарламалар көбейіп кетті. Саудагерлер «құзырлы органдағылар қосымша салық салады» деп, есепайырысудан мобильдік қосымшаны ысырып қойып жатыр. Мұны естіп алған қарапайым азаматтар да «өзгеге аударған ақшамызға салық салынады ма» деген үрейге бой алдыруда. Сенат мақұлдап, Президенттің қол қоюы ғана қалған онлайн аударымдар туралы тілшіміздің келесі материалында баяндалады.
Мобильді аударымдар мәселесі
20 жастағы алматылық азамат Ресей Федерациясында ұрланған көліктер тізімінде тұрған 11 темір тұлпардың иесі болып шыға келген. Бір қызығы, оның бәрін жас жігіт өз атына қалай тіркелгенінен мүлдем бейхабар. Оның ішінде жол талғамайтыны, бизнес кластағы жапондық седандар және екі КАМАЗ да бар екен. Кілтін ұстамақ түгілі, қандай да бір құжатқа қол қойып, атына жаздырмаған азамат енді солардан қалған жарты миллионға жуық салықты төлеуге міндеттелген. Оны айтасыз, банктік шоттары да бұғатталып, бұл жайсыз жайт жұмыс істеуіне де кедергі келтіруде. Сонда біздің елімізде кім көрінгеннің атына бөтеннің көлігін тіркеуге қойып, шығара беру мүмкін бе? Шарадай басы шақшадай болған алматылық жігіттің мәселесінен толығырақ тілшіміздің келесі сюжетінен қаныға аласыздар.
Ұрланған көліктер жыры
Соғым шүйгін болсын! Иә, күн суытқанда жем-шөбін, отын-көмірін қамдаған қараша енді соғым мәселесін шешуге жең түре кіріскен. Әркім өз жағдайына қарай әрекет етіп, бірі тана, тағы бірі жылқы сойып алып жатыр. Бірақ, қымбатшылық қос өкпеден қысқан бүгінгі күні көжелік деп есептелетін қойдың өзін соғым етіп, қанағат қылып жатқандары да баршылық. Бұған ауылдағы ағайын сенбеуі мүмкін, десек те бұл қала тұрғындары үшін ащы шындық. Сонымен соғым сою баршылықтың белгісі ме, әлде мол етті арзанға алудың амалы ма? Бұл сауалға мал базарын аралап қайтқан тілшіміздің келесі материалынан жауап таба аласыздар.
Соғым қымбаттады
Қатты шаршау, дене қызуы мен жүрек соғысының жиілеуі. Бұл «Омикрон» деп аталатын коронавирустың жаңа штамының белгілері. 32 мутациядан тұратын вирустың бұл түрінен күллі Еуропа сескеніп жатыр. Германия бастап, Ұлыбритания қостаған бірқатар ел қазір шекараларын жауып үлгерген. Жапония да жанталасып бағып жатыр. Ал бізде ше, Алексей Цой сценарий жазудан қолы босамай жатса керек, вирустың жаңа нұсқасы туралы, әзірге жақ ашқан жоқ. Әуе қатынастарына да ешқандай шектеу қойылмаған. Неге? Бұл сауалға тілшіміз келесі материалда өзінше жауап іздеуге тырысып көрді.
"Омикрон" деген жаңа штамм шықты
Елордада өткен аптада екі тәулік бойына жауған ақ ұлпа коммуналдық мекемелерді әбден абыр-сабыр қылды. Арнайы техника, әп сәтте басып қалатын қарды тазартып үлгере алмай жатыр. Бірақ, әкімдік биылғы қысқа тас түйін дайын екендерін, жұмысшылар күшейтілген жұмыс режиміне көшкенін мәлімдейді. Бірақ, қар шығаруға жауапты жергілікті атқамінерлердің жұмысына тұрғындардың көңілі толар емес. Мәселенің мән-жайына тілшіміз келесі сюжетте тереңірек үңіліп көрді.
Бас қаладағы "қарлы апокалипсис"
ымкенттегі Оразбай атындағы №115-ші мектеп мұғалімдері есепшілеріне іздеу жариялайды. Бұған себеп — айлықтарының дұрыс есептелмеуі, зейнетақы қорына қажетті ақшаның аударылмай қалуы. Ал, жағдайларын айтып, базынасын жеткізген құзырлы орган басшылары «қолдарыңнан келгенді істеп алыңдар» деп өздеріне қоқан-лоққы көрсететінге ұқсайды. Сондай-ақ, директор мен есепші қит етсе, ауырып жатып алуды кәдімгідей әдетке айналдырып алған. «Есепшіміз есімізді шығарды, директорымыз болса, дұрыс басшы бола алмады» деген ұжыммен біздің тілшіміз де тілдесіп қайтты.
Шымкентте мұғалімдер есепшісіне іздеу жариялады
Алматы облысындағы балабақшада 4 жасар бүлдіршін көз жұмды. Қайғылы оқиға Талғардың мектепке дейінгі білім беретін жекеменшік мекемесінде орын алған. Сот-медициналық сараптама баланың өңешіне домалақ зат кептеліп қалғанын анықтады. Алайда мекеме қызметкерлері мұны білмеген. Тіпті, мұндай майда ойыншықтың балабақшаға қайдан келгенін ата-аналар да, мекеме жұмысшылары да білмей дал. 100 балаға шақталған мекеменің жұмысы қазір уақытша тоқтатылған. Оқыс жайттың жайын тілшіміз келесі материалда кеңінен тарқатады.
Талғарда балабақшада бүлдіршін көз жұмды
Мамандық алуға бір адым қалғанда үміттері үрейге айналған студенттер аяқ-асты босып қалды. Алматыда лицензиясынан айырылған жоғарғы оқу орнының студенттері не істерін білмей дал. Шет тілдер және іскерлік карьера университеті жұмысын тоқтатқаны туралы сот шешімінен де шәкірттер мақұрым көрінеді. Әсіресе, биыл диплом алатындар аса абыржулы. Өйткені оларды басқа ешбір ЖОО қабылдамайды екен. Болашаққа баспалдақ болатын сол бір құжатты ұзақ күтіп, аяқ-астынан тұман мен күмәнға тап болған жастармен тілшіміз кездесіп қайтты.
Диплом бермейтін университет
Ойыннан от шықты. Орынсыз әзіл орға жықты. Контент жасаймын деп, көрші елде көлік «ұрлаған» алматылық үш блогер ақыры 3,5 жылға сотталды. Өздерін пранкер санаған жас жігіттер бұл жолы құр кешіріммен құтыла алмады. «Адреналин қуамын» деп абақтыға қамалғандардың жағдайынан тілшіміздің келесі сюжетінен қаныға аласыздар.
Пранк жасаймын деп сотталғандар
«Үй емес, үрей құшағы». Ақтөбеде 22 отбасы қара суықта далада қаңғып қалуы мүмкін. Қаладағы екі қабатты баспананың қабырғасы қақырап, қар суынан езіліп, ілдебайлап әрең тұр. Қапелімде шатыр опырылып, ортасына түссе іштегілердің жағдайы қалай болатынын ойлаудың өзі қорқынышты. Жалпы, Ақтөбеде 47 апатты үй бар екен. Жергілікті билік бұл ретте не дейді? «Айта-айта Алтайдының» күйін кешкен тұрғындар шағымымен біздің тілшіміз де қанығып, құзырлы орындардан жауап алуға тырысып көрді.
Ақтөбеде 22 отбасы далада қалуы мүмкін
Мектептегі қаза. Шымкентте №1 дарынды балаларға арналған лицей-интернаттың 7-сынып оқушысы жан тапсырды. Сабаққа сап-сау келіп, жағдайы күрт нашарлаған бала аурухананың жансақтау бөлімінде көз жұмды. Дене шынықтыру сабағында өзін жайсыз сезінген оқушыға алғашқы көмек көрсетіліп, ауруханаға жеткізілгенімен, оның өмірін сақтап қалу мүмкін болмапты. Спортқа жаны жақын жеткіншекке не болды? Нақты диагнозы қандай? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі материалынан жауап таба аласыздар.
7-сынып оқушысы көз жұмды
Ақ боранмен қоса жағаласып, аймақ әкімдері астанада сабылып жүр. Шығыстан Даниал Ахметов, батыстан Нұрлан Ноғаев, теріскейден Әбілқайыр Сқақов ат арылтып жетіп, Мемлекет басшысы алдында 10 айда атқарып үлгерген жұмыстары жайынан жарыса есеп берді. Өңір басшыларының елордаға асыға жетуіне Үкіметтегі ауыс-түйістердің қатысы бар ма? Әкімдер Ақордаға неге шақыртылып жатыр? Мұны тілшіміз келесі материалында тарқатып көруге тырысады.
Тағы ауыс-түйіс пе? Әкімдер ақордаға неге шақыртылып жатыр?
Елордалықтардың тең жартысы бүгін жұмысынан кешікті десек, артық айтпаған болар едік. Өйткені бейсенбінің таңы астаналықтар үшін ақ түтек аласапыранмен басталды. Түнімен жауған қардың кесірінен автобустар тұралап, жолаушылар жетер жеріне жаяу-жалпы қатынауға мәжбүр болды. Көлік кептелісі былай тұрсын, әуе рейстері сағаттап кешігуде. Осындай ұрымтал сәтті такси қызметі де пайдалана кетіп, баяғы әуеніне басты. Таяқ тастам жерге мың теңгеден төмен түсірмей, тарифті шарықтатып ала қойды. Қар коллапсына қала әкімідігі дайын болмағаны ма? Шаһардағы шырғалаңға тілшіміз де бой ұрып, арнайы сюжет әзірледі.
Астанадағы аласапыран
Шарттан аттасаң, 1 миллион теңге төлейсің, студент! «Серпін» бағдарламасының аясында білім алған кей жастар айыппұл арқалап жатыр. Нақтырақ айтқанда, 1 миллион 370 мың теңге! Онсыз да жұмыс таппай сандалған түлектер айыппұлды қалай төлейді? Әу баста, жастардың білім алып, жұмысқа орналасуына септігін тигізуі керек болған бағдарламаның соңы неге сұйылып кетті? «Серпіннің» сергелдеңі жайынан тілшіміздің келесі материалынан біліп, таныса аласыздар.
«Серпіннің» сергелдеңі
Көптен күткен қоныс той үлкен қуанышқа ұласпады. Ай сайын 150 мыңнан астам теңгені банктерге санап беріп, «Ырысты» деп аталатын тұрғын-үйден шаршы метрлеп, пәтер сатып алғандардың ырысы арта қоймады. Қара күзде Алматының «Алатау» ауданынан жаңа үй алғандар пәтерлерінде бүгін бүрсең қағып отыр. Мұнда әлі коммуникация тартылмаған, кәріз жүйесі жоқ, тіпті, еден астындағы жабындыны ашып қарасаңыз, құрылыс материалдарынан үнемделгені анық байқалады. Өз үйі бола тұра басқа жақтан пәтер жалдауға мәжбүр жұрттың базынасын біздің тілшіміз де тыңдап қайтты.
Жылуы жоқ, суы жоқ, тұрғындар қайтып күн көрер?
Тоғызыншы қабаттан үш бүлдіршінін лақтырып, кейін өзі де секіріп опат болған келіншектің күйеуінің азаматтық некеде екінші әйелі болған. Бұл туралы марқұмның туған әпкесі айтты. Жақындарының сөзінше, екінші әйелі жоғары оқу орындарының бірінде жұмыс істейді әрі табысты болған көрінеді. Бақилық болған әйел күйеуінің телефонын ақтарып отырған кезінде тоқалымен бірге түскен суреттерін көріп қойған. Тіпті, қайын жұрты бауырларының екінші әйелін барын біле тұра, мұны Бақтыгүлден жасырған деседі. Сондай-ақ, оның құмар ойынға жақын екені айтылады. Нақтырақ айтқанда, туған әпкесі сіңлісінің үйіне қонаққа барғанда карта, сол секілді түрлі фишкаларды көргенін айтады. Осы жағдайлардан әбден қажыған Бақтыгүл шарасыздығын айтып, хат жазып қалдырып кеткен. Қара жамылған отбасы мүшесі тағы нендей сырлар бөлісті? Мұны тілшіміздің келесі сюжетінен біле алатын боласыздар.
Терезеден секірген келіншек туралы жаңа дерек. Күйеуінің екінші әйелі болған
Қызылорда облысындағы Сексеуіл кентінің халқы бір ғасырлық ескі ғимаратта ем алады. Ескі аурухана Николай патшаның көзін көрген деседі. Медициналық мекеменің іші суық, ал, науқастар дәретханаға бола, далаға шығуға мәжбүр. Аурухананың жағдайы сын көтермейтінін дәрігерлердің өзі де мойындайды. Үш-төрт жыл бұрын «жаңа үлгідегі аурухана салынады» деп ел қуанған еді мұнда. Бірақ, 40 орындық, сметалық құны 700 млн теңгеден астам нысан құрылысы сиырқұйымшақтанып, ақыры тоқтап тыныпты. Қалғанын тілшіміз келесі сюжетте кеңінен тарқатады.
Николай патшаның заманынан қалған аурухана
Астанаға газ тартып, тұтас Сарыарқаны көгілдір отынмен қамтығалы отырған Қызылорда облысы тұрғындарының өзі тезек теріп жүр. 90-шы жылдардың күйін кешкен Арал ауданы халқының отын алатын ақшасы жоқ емес, бар. Тек көмір тапшы. Еңбектеген баладан, еңкейген қарияға дейін арба сүйреп, арнайы орындардан көмір қалдығын теріп жүр. Ал дым таппағандары малдың кепкен жапасын отқа жағып, қатты отынды бір-бірінен қарызға алатын көрінеді. Жылу іздеп, жаны қиналған жандардың жайынан тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Тезек терген сексеуілдіктер қатты отынға зар
Аузынан ақ көбік ағып, сұлаған ірі-қараның ізін ала Ақтөбе облысында енді тауықтар қырылып жатыр. Ауыл тұрғындары құстарға қырғидай тиген нәубеттің не екенін біле алмай, дал. Әйтеуір, ел арасында желдей ескен сыбысқа сүйенсек, қаз-үйрекке дым болмаған, баудай түскен тек тауықтар көрінеді. Өңірдегі эпидемияға қатысты ресми статистика бар ма? Ветеринарлар бұған не дейді? Тілшіміз мұның жайын келесі сюжетте өзінше зерттеп көруге тырысты.
Ақтөбеде енді тауықтар қырылып жатыр
Биліктегі партияның саяси кеңесі өтісімен, саясат сахнасында ауыс-түйістер басталып кетті. Әуелі жер жәннаты — Жетісудың жүгенін жеті жарым жылдай тас қылып ұстап, елдің амандығын тілеп, батасын алып жүрген Амандық Баталов қызметінен кетті. «Әкімдер рейтингісінде үнемі үздіктердің қатарынан табылатын шенеунік жұртпен қимай қоштасты», — дейді көргендер. Енді ол кісі, шынымен де үйде отырып, немересін бағады ма? Баталовтың орнына келген Қанат Бозымбаев нені білуі тиіс? Тілшіміздің келесі материалынан бұл сауалдарға жауап таба аласыздар.
Қанат Бозымбаев – Алматы облысының әкімі
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «NUR OTAN» партиясы Төрағасы қызметіндегі орнын босатып, бұл реттегі өз өкілеттігін Президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа өткізіп бермек. Бұл туралы бүгін партияның саяси кеңесінің отырысында белгілі болды. Жиында тағы бірқатар өзгерістер туралы айтылды. Онымен толығырақ тілшіміздің келесі сюжетінен таныса аласыздар.
Өткен аптада бірқатар әкімдер мен министрлер алатын жалақыларын жария айтып, «япырмай» деп қалғанымыз, рас. Байқасақ, аймақтың атқамінерлері мен салалық ведомство басшылары еңбек өтіліне байланысты 900 мыңнан 2 млн теңгеге жуық табыс табады екен. Шенділердің жалақысы Мемлекет басшысының пәрменімен соңғы рет жыл басында екі есеге көтеріліпті. «Шенділер жалақысын қайда жұмсайды, қалған ақшасын қайтеді» деген көптің ойында сұрақ туындайтыны, рас. Бұл сауалға тілшіміздің келесі материалынан жауап таба аласыздар.
Әкімдер жалақысын қайда жұмсайды?
«Шымкенттік шенеуніктер шындықтан шет қалған!» Шырайлы қаланың тұрғындары шу шығарып, әкімдіктің есігін сындыра жаздады. Біразы мемлекеттік бағдарламамен баспаналы болуы тиіс еді, алайда құрғақ уәдеге қарық болғанын айтады. Енді біразы өлейін деп жеткендегі өлең төсегін көріп, өксіп жүргендер. Ескере кететін жайт, жергілікті биліктің жұмысына көңілі толмай жиылған көпшілік — кәсіпкерлер де емес, базардағылар да емес, осы биліктің өзіне жұмыс істейтін мемлекеттік органдардың қызметкерлері екен. Баспанасына кірмей жатып, көңілі түскендердің базынасымен жергілікті тілшіміз де танысып, мән-жайды біліп-қайтты.
Баспанасына кірмей жатып, көңілі түскендер...
Сауап берер тастасаң, садақаны әсілі. Бірақ, қайда кетеді, сол көмектің жәшігі? Дүкендерде, тағы басқа қоғамдық орындарда садақа жәшіктерін жиі көзіміз шалады. Ниеттеніп тиын-тебен тастайтындар да аз емес. Көп түкірсе — көл, көп тастаса — мол. Ал осы садақа жәшіктеріндегі ақшаның есебін кім береді? Ол ақшаны кім, қайда жаратып жатыр? Тілшіміз келесі материалда садақа тастайтын жәшіктер жайына қатысты зерттеу жүргізіп көрді.
Садақа жәшіктеріне кім бас-көз?
Алматы облысында төтенше жағдай! Түнде аймаққа қарасты ауылдың маңында бөгет жарылған. Мұнда қараусыз қалған жүзден аса ит қызыл судың ортасында қалды. Жеті қазынаның бірі саналатын жануарларды құтқару үшін нысан иелері бүгін қарашадан көмек сұрап шырылдаған. Апаттың жай-жапсарымен тілшіміздің келесі материалынан танысуға болады.
Бөгет жарылды
Алматыда жұртты дүр сілкінткен, кісі шошырлық қайғылы оқиға орын алды. Алып шаһардағы үйлердің бірінің тоғызыншы қабатынан келіншек үш баласымен бірге секіріп кеткен. Нақтырақ айтқанда, жасы отызға да толмаған келіншек, ең алдымен балаларын терезеден өзі лақтырыпты. Иә, екі, бес және алты жастағы балаларды анасының өзі өлімге қиып, биіктен төменге тастаған. Мұны көргендер бастапқыда «әйел қоқыс лақтырып жатыр» деп ойлап қалған екен. Артынан, іле-шала өзі де секірген. Қанды оқиға орын алған үйге тілшіміз де барып, оқиға куәгерлерімен тілдесіп қайтты.
Бір отбасы биіктен секіріп, мерт болды
Батыс өңірде құс етінің құны шарықтауы мүмкін. Мал етінің бағасы онсыз да удай қымбат екенін ескерсек, жергілікті тұрғындар үшін бұл жығылғанға жұдырық болғалы тұр. Бар гәп — Маңғыстау облысындағы құс өсіретін кәсіпорында. 8 мың қанаттыны баптап отырған кәсіпкер төрт жылдан бері жылыжайына газ тарта алмай, әлекке түскен. Көмірге күні қараған бизнес иесі енді тауық етінің құнын жоғарылатудан басқа амалы жоқ екенін айтады. Бұл ретте құзырлы органдар не дейді? Толығырақ тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Құс еті қымбаттауы мүмкін
Ақтөбе облысының тұрғындары тағы дүрлікті. Бестамақ ауылында қазан айының соңынан бері мал арасында белгісіз індет таралып, ірі қараның аузынан ақ көбік ақса, ұсақ мал аяқтан кетіп жатыр. «Қолдағы төрт түлік жаппай қырылып қала ма» деп үрейленген кейбір тұрғын малын сойып алуда. Ауыл халқының үрейін алған бұл не індет? Шенділер неге карантин жариялауға асықпайды? Мұның мән-жайын Алға ауданына барып келген тілшіміздің келесі материалынан таныса аласыздар.
Мал арасын белгісіз індет жайлады
«Алтын домбыра» иегері Мұхтар Ниязовтың басы дауға қалды. Қызылорда қаласының мәдениет бөлімін басқарып отырған айтыскер ақынның маслихат депутатымен шекісіп қалған видеосы әлеуметтік желіге тарап кетті. Лауазымды азаматтардың нені бөлісе алмағаны белгісіз. Десе де бейнежазбада қос мемлекеттік қызметкердің бір-біріне дөрекі сөйлеп, этиканы сақтамағанын аңғаруға болады. Қалғанын жергілікті тілшіміз келесі сюжетте тарқатады.
Айтыскер депутатпен шекісіп, басы дауға қалды
«Атом электр станциясын салу мәселесінде нақты шешімге келеміз деп ойлаймын». Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Алматыда қаржы секторының өкілдерімен кездесу кезінде осылай мәлімдеді. Мемлекет басшысы жиында Атом электр станциясын салу және атом энергетикасын дамыту мәселесін қаузады. Еліміз үшін осындай аса өзекті мәселенің мән-жайынан тілшіміздің келесі материалынан танысып-біле аласыздар.
Тоқаев: «Атом электр станциясының құрылысына қатысты нақты шешім қабылдауымыз керек»
Астанаға енді ғана жүргізілген газ құбыры бірінші суықтың өзіне шыдамай, істен шықты. Елордадағы «Көктал-2» шағын ауданы тұрғындары қыстың көзі қырауда көгілдір отынсыз отыр. Бірнеше күннен бері жылусыз үйде отырғандарды Арқаның аязы шыдатсын ба? Тәж тажал қаупі тағы бар. Әбден зәрезап жұрт енді көмір іздеп, көше кезіп жүр. Жылдар бойы әрең дегенде газға қолы жеткен жұрт қуанышының су сепкендей басылуына не себеп? Бұл ретте мамандар не дейді? Бұл сауалдарға тілшіміщдің келесі материалынан жауап таба аласыздар.
Астанаға «алақайлап» жеткен газ суықта қатып қалды
17 миллион теңге. Ақмола облысындағы Қараөткел ауылына толықтай асфальт төсеген мердігер компания осындай көлемде оңбай қарызға батты. Бұл — жұмысшыларына төленбеген ақының сомасы. Өзінің жекеменшік техникасымен құм, асфальт тасыған тұрғындар жарты жылдан бері еңбекақыларын ала алмай, сандалып жүр. Тіпті, жұмыс уақытында істен шыққан жүк көліктеріне жауаптылар қосалқы бөлшек алып беруден бас тартқан. Ал, жолды төсеген мамандар ақшамызды талап етіп, қақпаған есігіміз қалмады, — деп ашынып отыр. Істетер жұмысын істетіп алып, ақшасын бермей зар илеткен кімдер? Бұл сауалға тілшіміз жауап іздеп, жалақысын ала алмай жүргендермен бірге бірқатар есікті қақты. Толығырақ келесі материалда.
Жұмысын істетіп, ақшасын бермей зар илетті
Арзанның сорпасы татымас! Ақтөбеде тұрақтандыру қорының картобы қоймадан дүкен сөресіне жеткенше шіріп кеткен. 78 миллион теңгеге сатып алынған картоп, жарамсыз. Бұл қалай? Жұмбақтың шешуін әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациядағылар да, дүкен басшылары да әлі күнге таба алмай дал. Бұл істің мән-жайын тілшіміз келесі сюжетте тарқатады.
78 миллион теңгеге сатып алынған картоп шіріп кетті
Түркістан облысының әкімі Өмірзақ Шөкеев елордаға келіп, есеп берді. Өзінің жалақысының көлемі қанша екенін айтты. Туризмге де көп тоқталды. Осылайша есебінің мазмұнын аша түскісі келген әкімнің айтқандары оны тағатсыздана күткен журналистер қауымын қанағаттандырмады. Өңірдегі балалар зорлығы, өзге де елді дүрліктірген мәселелерді тілшілер алға тартып, әкімді өзінше айналсоқтады. Қалғанымен тілшіміздің келесі материалынан анық-қанық таныса аласыздар.
Өмірзақ Шөкеевтің жалақысы қанша?
Жамбыл облысындағы қатты жел 17 жастағы бозбаланың өмірін қыршыннан қиды. Жойқын дауылдың кесірінен қираған үй де көп. Медициналық көмекке жүгінуге мәжбүр болғандардың да саны қаншама? Дүлей дауылдан кейінгі жамбылдықтардың жай-күйі қалай? Үйлері үйіндіге айналғандарға мемлекет тарапынан көмек болады ма? Бұл сауалдарға тілшіміз рет-ретімен құзырлы органдардан жауап алуға тырысты.
Дүлей дауылдан кейінгі өмір
Онлайн алаяқтардың қармағына тағы бір қазақстандық тұтылды. Бұл жолы киберқылмыскерлер құрбанына бірнеше банктен 9 миллионға жуық теңге тіркеткен. Білместіктен опық жеген елордалық келіншек арнамызға хабарласып, қыруар қарыздан қалай құтыларын сұрап, жылады. Бір елордалықтың басындағы шым-шытырық оқиға желісін тілшіміз келесі сюжетте өзінше тарқатып көруге тырысты.
Онлайн алаяққа тұтылған елордалық келіншек
Сауда үйінде, дүкенде, көшеде, автобуста, жалпы айналаңызда бір ұрықтан тараған ұрпақтар жүруі әбден мүмкін. Оны айтасыз, елімізде ағасының қарындасына үйленуі, әпкесінің бауырына күйеуге шығуы, жалпы ағайындылардың отау құруы әбден ықтимал. Бұған қазір жоғары сұранысқа ие қызмет — ұрық донорлығындағы олқылық себеп болуы мүмкін. Арнайы ереженің, бірегей базаның жоқтығынан бір еркектен 10 бала өмірге келіп, ертең олар бір-бірімен кездеспесіне кім кепіл? Осыған байланысты соңғы кездері қоғамда «донорлар қай жүз екенін, тіпті руын да жазуы қажет» деген ұсыныстар көтеріліп жүр. Бір ұрықтан тарайтын ұрпақтардың болашағы туралы тілшіміздің келесі сюжетінен көріп-біле аласыздар.
Ағасы қарындасын алмасына кім кепіл?
Шаруалар шенеуніктерді астанаға арнайы іздеп келді. Қазақ шаруаларының бірінші құрылтайына жиналған фермерлер «Маңғыстаудағы жұт мойындалсын, өңірде төтенше жағдай жариялансын» деп талап етті. Мұнда жаз бойы тамыр жеп, әрең аман қалған мал қыстың қақаған суығына шыдас беруі екіталай. Қазірдің өзінде күйсіз малға жем-шөпті де үйіп-төгіп беру мүмкін болмай тұр. Мал азығы жоқ, ал тапқан жағдайда бағасы удай. Осындай арызымен ат арылтып арнайы астанаға келген шаруалардың алдында, масқара болғанда ауыл шаруашылық министрлігінен бір де бір шендісі төбе көрсетпеді. Арғысымен тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Шаруалардың танауы тасқа тиді
Футболдан Қазақстанның ұлттық құрамасы Франциядан 8:0 есебімен тақыр-таза ұтылғаны Мәжіліс депутаттарының ашуын туғызды. Халық қалаулылары Үкіметке кәсіби клубтарды «облыстық әкімдік бюджетінен» қаржыландыруды тоқтатуды талап етті. «Мемлекеттің мойнына мініп, жыл сайын милиардтарды желге шашатын футбол клубтарын коммерциялық бағытқа жіберетін уақыт жетті», — дейді олар. Белгілі болғандай, соңғы үш жылда облыстық әкімдіктер кәсіби клубтарға 111 млрд теңгеден астам қаржы жұмсаған. Оның қыруар бөлігі шетелдік легионерлерге төленіпті. Халық қалаулыларының футбол жайлы сынынан толығырақ тілшіміздің келесі материалынан таныса аласыздар.
Депутаттар доп тебе алмайтын футболшыларды сынады
Ақмола облысында үлкен трагедия. Шортанды кентінде алапат жарылыс болып, адамдар қаза тапты. Арасында балалар да бар. Қонақ шақырып, абыр-сабыр болып жатқан үй кенеттен жарылып кеткен. Сол кезде іште 12 адам, оның жетеуі бала болыпты. Бірден екі әулетті қара жамылдырып, қалың қазақты қайғыға батырған оқыс оқиға туралы Шортандыға барып келген тілшіміздің келесі материалынан таныс бола аласыздар.
Ақмоладағы трагедия. Екі әулет қара жамылды
Алматы облысының Қарасай ауданында мектеп оқушыларына деп алынған автобустар бір жарым жылдан бері қаңтарылып бос тұр. Ал шалғай өңірдің балалары қазір білім ордаларына бірінің үстіне бірі ығы-жығы болып мініп, ескі автобустармен әрең қатынап жүр. Себебі жолға шығатын автобус саны аз. Жоқ десе, бір сәрі. Су жаңа көліктер мектеп баланстарында бар болып шықты, бірақ қолданысқа берілмеген, тіпті жекенің үйінде қаңтарулы тұрғанға ұқсайды. Халықтың игілігіне арналып берілген автобустар не себептен тоқтап тұрғанын тілшіміздің келесі материалынан біле аласыздар.
Мектептің бар автобустарын жоқ қылып отырған кімдер?
Желдің екпінінен екпетінен құлаған жамбылдықтар әлі есін жия алмар емес. Секундына 30 метр жылдамдықпен соққан дауыл шаһардағы үйлердің шатырын жұлып, биік талдарды сұлатты. Ал тамырымен опырылған ағаш газ құбырының үстіне түсіп, электр сымдарын үзіп, бірнеше елді-мекен көгілдір отынсыз, жарықсыз қалды. Апатты жағдайларды болдырмас үшін бүлінген құбырларға газ беру тоқтатылды. Тіпті, қатты бораннан жолда кетіп бара жатқан көліктің өзі аударылған видеолар әлеуметтік желіде жаппай тарады. Боранның салдарынан республикалық және облыстық маңызы бар бірнеше жол жабылды. Ал синоптиктердің алдағы күндерге арналған болжамы, тіптен көңілді көншітпейді. Жамбыл облысында табиғаттың тосын мінезі туғызған аласапыран жайынан толығырақ тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Жамбыл облысындағы аласапыран немесе қараңғыда қалған жұрт
Күйгенжарлықтар «тура Елорда іргесінде отырып, өркениет атаулыдан қалыс қалдық» деп налиды. Мұнда жарық та, су да дұрыс берілмейді. «Бәріннен де балаларға обал болды» деген жұрт шенеуніктерден мәселелерін шешіп беруді талап етеді. ХХІ-ші ғасырда электр жарығына жарымай, тіршілік нәрінен тарығып отырғандардың жанайқайын біздің тілшіміз де тыңдап-қайтты.
Өркениеттен жұрдай күйгенжар ауылы
Иә, жақында ғана елге жеткізілген америкалық-неміс екпесін қазақстандықтар ақша төлеп, салдыра алады. Балалар мен аяғы ауыр әрі емшекте баласы бар келіншектерге тегін егілетін вакцинаның өзгелерге қанша теңге болатыны, әзірге белгісіз. Мұны Үкіметте Денсаулық сақтау министрі айтты. Сондай-ақ ол кәмелет жасқа толмағандарды да «Ashyq» жобасына енгізу туралы ой барын жасырмады. Pfizer-ді коммерциялық сегментке жіберу қаншалықты тиімді? Атқамінерлердің бұл шешіміне не түрткі болды? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі материалынан жауап таба аласыздар.
"Pfizer" салдырамын десең, сатып ал!
«Бізге күн көрсететін түрлері жоқ!». «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасымен оңтүстіктен солтүстікке қоныс аударған жұрт осылай деп ренішін жеткізіп отыр. Дипломын құшақтап, «бала-шағамды асырайын» деп мүлдем басқа аймаққа үдере көшкен ағайынды ешкім құшақ жайып қарсы алмағанға ұқсайды. Түрлі әлеуметтік қамсыздандыруға еліткендер «барсақ, алтын түгілі бақыр да жоқ» деп қарап отыр. Сонда мемлекеттік бағдарламаның жерге қаратқаны ма? Тілшіміз жылы жақтан суық өңірге кетіп, соңында ауылдың желінен емес, адамдарының мінезінен тоңған ағайынмен тілдесіп қайтты.
«Еңбек» еңбектетіп жіберді
Танымал болам десеңіз, тик-ток, тренд, контент, үш жақының білсеңіз. Бүгіндері тик-ток қарайтындардың қатары артып, карантинде рекордтық көрсеткіш орнатқан. Қосымшаны екі миллиард адам бірден жүктеп, таң-тамаша етті. Сол екі миллиардты баурап алған не нәрсе? 20 миллиондап жазылушы жинағандар нені насихаттап жүр? Тілшіміз тиктокерлермен кездесіп, ұсынып жүрген контенттері жайын сұрап, сөзге тартты.
Танымал болам десеңіз...
Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы полицейлерінің басы дауға қалды. Қарақшылық жасап, ұсталған күдіктінің туыстары «ұрланған ақша мен қымбат ұялы телефонды тәртіп сақшылары өздері иемденіп алды» деп отыр. Осылай деген олар құзырлы орган өкілдерінің өздерін жазалауды талап етіп, арыз түсірді. Шым-шытырық оқиғада кімді кім тонаған? Бұған қатысты өңірдің полиция департаменті не дейді? Істің анық-қанығын тілшіміздің келесі материалынан біле аласыздар.
Басы дауға қалған полицейлер
Бізге аралас емес, қазақ мектебі керек. Алматы облысындағы Талғар қаласының тұрғындары осындай талап қойды. «Салынып жатқанда қазақ мектебі болады» деген нысан кейіннен аралас білім ордасы болатыны айтылыпты. Осы мезеттен аудан халқынан маза кетіпті. Жұртшылық шағымына аудан атқамінерлері құлақ аспағандықтан Білім министрі Асхат Аймағамбетов пен Мәжіліс депутаттарынан көмек сұрайды. Тақырыпты тілшіміз кеңінен тарқатады.
Талғарлықтарға қазақ мектебі керек
Әлеуметтік желіде «спортшы боламын» деген 8-ші сынып оқушылары бір сынып төмен балаларды ұрып-соғып, ақша талап еткен видеосы тарады. Онда басбұзар әрекеттен бөлек өздеріне тән дөрекі сөздер де бар. Сұмдық жайт, басқа-басқа емес, Степногордағы олимпиадалық резерві мектебінде орын алыпты. Осылайша «болашақта Қазақстанның атынан Олимпиадаға барады» деп үміттенген мектеп-интернат оқушылары әлімжеттік жасап, ақша бопсалап келгені бүкіл елге аймандай әшкере болды. Бұл жайтқа қатысты облыс әкімі шұғыл жиын өткізді. Тілшіміз де осы жиынға қатысып, масқара жағдайға байланысты басшылық қандай шаралар қолданғанын біліп-қайтты.
Мектеп-интернаттағы әлімжеттік
Ақтөбеде жүздеген фермер рұқсат етілген митингке шығып, талаптарын айтты. Арасында Қарағанды мен Батыс Қазақстан облыстарынан арнайы келгендері де бар. «Географиялық орналасуымыз бөлек демесеңіздер, проблемамыз – ортақ», — дейді олар. Ауыл шаруашылығы министрлігіне айтқан 24 ұсыныс-тілектің ең бастысы – Агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жобасы екен. Субсидиядан бастап, асыл тұқымды мал басын көбейту сынды мәселелерді қамтитын фермерлер талабымен тілшіміз де кеңірек танысып, қайтты.
Рұқсат етілген митинг немесе фермерлер талабы
Pfizer екпесі аяғы ауыр келіншектер мен балалар ғана емес, өзге санаттағы азаматтарға да салынуы мүмкін. Премьер-министр Асқар Мамин БАҚ өкілдерімен кездесуінде осылай дейді. Оның айтуынша, тәжвирусқа қарсы америкалық препаратпен егілетін жандар тізімі тағы кеңейтіледі. Қазір бұл бастаманы жүзеге асырудың барлық жолы қарастырылып жатыр екен. Бірақ, америкалық вакцинаның нақты тағы кімдерге егілетіні, әзірге белгісіз. Pfizer вакцинасын алғандар өздерін қалай сезінеді? Баласына екпе салдыртуға рұқсат берген ата-аналар не дейді? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі материалынан жауап ала аласыздар.
Pfizer-мен вакциналау басталды
Осыдан төрт жыл бұрын біздің елімізде өткен ЭКСПО естеріңізде болар. Ауыл — аймақтан ағылған жұрт «жасыл энергия» тақырыбындағы түрлі елдің павильондарын аралап, мәре-сәре болған еді. Ауқымды шараны сылтауратып Елордаға келгендердің қарасы көп болды. Дәл осындай көрме қазір Дубайда өтіп жатыр. Басталғанына бір ай болды. Жаңа технологиялар тақырында өрбіген ЭКСПО-ға біздің еліміз де қатысуда. Елден ерек көзге түсетін біздің павильондағылар көрмеге келушілерді таң қалдыруда. Толығырақ тілшіміздің келесі материалынан таныса аласыздар.
ЭКСПО-2021: елден ерек қазақ павильоны
Солтүстік Қазақстан облысындағы еліміздегі ең ірі «Обухов» кен байыту комбинатының жұмысшыларына әлеуметтік қолдау тұрақты түрде көрсетіліп келеді. Жылына 2 мың тоннадан астам концентрант өндіретін кәсіпорын аймақ халқының басым бөлігін тұрақты жұмыспен қамтамасыз етеді. Мысалы, дүниеге келген Әр балаға қомақты қаражат төленеді: бірінші балаға – 1 миллион, екіншісіне – 2 миллион, үшіншіге — 3 миллион теңге.Мекеме басшылығы жеңілдіктер тізбегі мұнымен шектелмейтінін айтады. Кәсіпорынның өз жұмысшыларына көрсететін әлеуметтік қамсыздандыру жайын тілшіміз келесі матриалда толығырақ тарқатады.
Кадрдың қадірін біледі - СҚО
Айыптама мені! Шығыс өңірдің әкімі өзіне бірнеше айып тағып, отставкаға кетуін сұраған бизнес иелерін соттатқалы жатыр ма? Кімдікі дұрыс, кімдікі бұрыс? Әлде бұл аққа жағылған қара ма? Даниал Ахметов бүгін елордаға келіп есеп берді. Шығыстан келген шенеунікпен біздің арнамыздың да тілшісі кездесіп, бірқатар сауалдарға жауап алды.
Ахметов астанада не істеп жүр?
Елімізде алдағы бірер айда көкөніс қымбаттауы мүмкін. Өйткені Қазақстанды қияр мен қызанақпен қамтамасыз етіп отырған түркістандық диқандар банкрот болудың сәл-ақ алдында тұр. Бұған себеп көмірдің жоқтығы. Түркістан облысында жылыжайда жер емген жандар жуық арада қатты отын таппаса, жыл бойғы еңбектері еш кетуі мүмкін. Екі сағат от жанбаса, температура минус болып, 100 тонна көкөніс ештеңеге жарамай, су болып ағады. Сондықтан диқаншылар жанұшыра көмір іздеп әлек. Ал, жер-жерді аралап тапқан көмірдің құны удай қымбат. Шығынға шаш етектен батқан шаруалар шырылы тілшіміздің келесі сюжетінде.
Диқаншылар жанайқайы: көкөніске де көмір керек
Елордада ел тәуелсіздігінің 30 жылдығы аясында «Бөкей Ордасы — ел мұрасы» атты көрме ашылды. 220 жыл бұрын іргесі қаланған Бөкей Ордасының тарихын кең көлемде насихаттайтын құнды жәдігерлер көрмеге келушілердің қызығушылығын арттырып, тарихи мекеннің екі ғасырдан астам шежіресімен жете таныстырады. «Бөкей хан», «Жәңгір хан», «Бөкей Ордасындағы реформалар», «Исатай-Махамбет», «Бөкей Ордасының атақты тұлғалары» және тағы да басқа бірқатар тақырыптар бойынша көне жәдігерлермен танысқыларыңыз келсе, тілшіміздің мына сюжетіне көңіл аудара отырыңыздар.
Тарихтан сыр шертетін көрме
ХХ-ғасыр басындағы паровоздар қайтадан шойын жолға шықты. Тарихи жәдігерге айналған теміржол көліктерін көргіңіз келсе, Арысқа барыңыз! «Түрксіб» теміржолының құрылысы мен осы салаға атсалысқан арыстықтарға ерекше ескерткіштер қойылды. Ел Тәуелсіздігінің 30 жылдығы мен Арыс қаласының 65 жылдық мерейтойына орай қалада екі ескі паравоз монумент ретінде орнатылды. Тарихи жәдігерлердің біреуі «Дендросаябақта» , екіншісі жуырда күрделі жөндеуден өткен «Теміржолшылар саябағына» қойылды. Жүздеген тоннадан тұратын 1946 жылғы локомотивтерді біздің тілшіміз де тамашалап, теміржолшылар отбасы көп тұратын Арыс қаласына барып-қайтты.
Теміржолшыларға тарту
Әскери борышын өтеп келген сарбаз жындыханадан бір-ақ шықты. Өткен жылы Арал ауданынан Ақтау қаласына әскерге кеткен Ринат Жеткергеновтың бүгінгі күйінен кісі шошиды. Он тоғыз жастағы сотқалдай жігіт бауырлары түгілі, туған анасын да танымайды. Әскерге сау кетіп, есін жоғалтып оралған Ринатқа не болғанын тілшіміз келесі материалда анықтап көруге тырысты.
Әскерге сау кетіп, есін жоғалтып оралды
Алматы обылысындағы Қапшағай тас жолы бойында тұратын саяжай тұрғындары «келімсектерден әбден мезі болдық» деп арнамызға шағымданды. Олардың айтуынша, заңсыз кірмелер үйлерін тонап, бала-шағаларының берекесін алады. Салдарынан бала екеш бала да далаға ойнаудан қалған. Оның үстіне, саяжай тұрғындары көшенің арғы бетіндегі қоқыс полигонының мүңкіген иісінен де шаршағандарын айтады. Наразы халықтың талабымен тілшіміздің келесі сюжетінен таныс бола аласыздар.
Үйімізді үптеп, ұйқымызды қашырды
Шымкенттегі №2 емхана таң атпастан елдің есін шығарды. Медициналық мекеме өзге түгілі, өз қызметкерлеріне есігін тарс жауып, ашпай қойған. Ал дертіне шипа іздеп келгендер дірдектеп, бірнеше сағат сыртта тұруға мәжбүр болыпты. Не болып жатқандығынан барлық адам бейхабар. Сөйтсе дәрігерлер жұмысқа шығудан бас тартқан көрінеді. Істің мән-жайын тілшіміз келесі материалда толығырақ тарқатады.
Емханадағы келеңсіздік
Мектепке ерте барса, бала бір сағат далада қалады. Кеш барса, сабақтан қалады. Ал үлкендері, тіпті жаяу-жалпы жұмысқа тартуға мәжбүр. Себебі бес шақырым Мұрат ауылы мен Семейдің арасына 15 жылдан бері тек нөмірі 27-ші автобус қана қатынайды. Онда да қозғалыс кестесі өте ыңғайсыз. Таңертең бірінші рейс жүрмейді. Кешке де ерте тоқтайды. Бала-шағасымен қоса осылай сандалып қалған семейліктердің бұл өзекті мәселесіне банк түрткі болып шықты. Мәселенің мән-жайын толығырақ өңірдегі тілшіміз тарқатады.
Семейліктерді сандалтқан кім?
Түркістан облысы Сарыағаш ауданындағы 10 ауыл газ стансасының түбінде отырса да көгілдір отынға бір жарымай келеді. Ауданда біршама уақыт бұрын АГРС іске қосылып, халық шаттанды. Атқамінерлерге сеніп, тіпті қыс мезгіліне отын жинамағаны қаншама? Алайда жауаптылар биыл да сөзінен тайқып шықты. «Қатып өліп қалармыз» деген жұрт, ақырында күн суытқанда көмір іздеп сабылып әлек. «Тоңып секірген» жұрттың назын «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тыңдап қайтты.
Газдың ортасында отырып, көмір іздеген жұрт
Салықтан жалтаратын кәсіпкерлерге селт еткізер жаңалық! Енді елімізде онлайн-аударымдармен олжаға кенеліп, кәсібін дөңгелеткен бизнес иелеріне тосқауыл қойылады. Тосқауыл дегенде айыппұл салынып, қолға алған іс мәжбүрлеп жабылады деп ойлап қалмаңыздар. Әсте, олай емес! Жай ғана мобильді аударымдар жүйесіне өзгеріс енгізіліп, кәсіпкерлер қит ете алмайтындай амал қарастырылады. Төлем жүйесіне қатысты Қаржы министрлігінің бастамасымен тілшіміздің келесі материалынан таныса аласыздар.
Онлайн-аударымдарға арналған тұсау
Келесі аптадан бастап елімізде оқушылардың алғашқы легі індетке қарсы екпені қабылдайды. Премьер-министр Асқар Мамин мектептерде егу пунктерін дайындауды тапсырды. Ел аумағына балалар мен жүкті келіншектерге арналған вакцинаның бірінші партиясы бүгін жеткізілуі тиіс. Ал 15 қарашаға дейін өңірлерге Файзер екпесінің 374 мың дозасы жеткізіледі деп жоспарланып отыр. Жалпы, бұл вакциналау науқаны қалай жүргізіледі? Ал, одан бөлек, екпенің үшінші дозасын кімдер және қашан қабылдауы керек? Бұл сауалдарға бүгінгі Үкіметтің жалпы отырысына куә болып, шенділердің сөзін тыңдап қайтқан тілшіміздің келесі сюжетінен жауап таба аласыздар.
Кел, балалар, екпе алайық!
Еліміздегі білім ошақтары 100 пайыз қауіпсіз. Бәрінде де бейнекамералар бар. Барлығы да істеп тұр. Ішкі істер министрі күні кеше осылай деп депутаттарды сендірді. Министрдің бұл мәлімдемесі көптің көңіліне бірден күмән ұялатты. Осы жағынан алғанда, Тұрғымбаев артынша іле-шала өтірігі ашылатын алдыңғы шенділердің кебін киіп жүрмесе игі. Мәселен, еліміздің 99 пайызы интернетпен қамтылғанын Үкімет басшысының өзі алаулатып-жалаулатып жеткізген. Бірақ пандемия кезінде тау-тасты кезіп, интернет іздеп жүрген оқушылар, ұстаздар, студенттер қауымы бұл статистикасын қағаз жүзінде екенін оп-оңай дәлелдей салды. Шынтуайтына келгенде, әкім-қарарлардың аузынан шыққан сөздер қаншалықты шындыққа жанасады өзі? Бұл сауалдарға Айғаным Достанбай жауап іздеп көрді.
Тағы бір шенді «Айды аспанға шығарды»
Қарыз үшін әжесі мен шешесін өлтіріп, тұтас әулетті қара жамылдырған қылмыскер араға 24 жыл салып табылды. Күдікті шекара асып, Ресейдегі ауылдардың бірінде жасырынып келген. Ақша үшін ұл-қыздарды жетім етіп, ширек ғасырдан бері іздеуде жүрген азамат дым болмағандай өмір сүріп келіпті. Сұмдық жайт осыдан 24 жыл бұрын Ақмола облысында болған. Қарыз үшін әуелі әжесін, кейін байқаусызда қылмыстың куәсі болған анасын да өлтірген күдіктінің жасырын өткен өмірі мен сұмдық оқиғаның жай-жапсарын тілшіміз келесі материалда баяндайды.
24 жылдан кейінгі сұмдық оқиғаның жаңғырығы
Түркістан облысында көңілді сауықтың соңы қайғылы жағдаймен тынды. Сайрам ауданында моншаға келген жігіттерді кешен күзетшілері жабылып, аяусыз соққыға жыққан. Жаппай төбелестен басынан ауыр жарақат алған 27 жастағы жігіт қыршын кетті. Жабыла сабағандардан тек біреу ғана ұсталған, онда да сот оған үй қамаққа алу жөнінде шешім шығарған. Марқұмның туыстары іске бір ғана адам күдікті деп танылғанына наразы. Куәгерлердің айтуынша, жедел жәрдем дәрігеріне зардап шегушіні бермей қойған. Әйтпесе бақұл болған жігіттің көрер жарығы бар болар ма еді? Тісі батпай, жедел жәрдемнің де кері қайтуына түрткі бұл монша қай дөкейге тиесілі? Тілшіміз Қайыркен Отыншы келесі сюжетте істің мән-жайын толығырақ баяндайды.
Моншадағы қылмыс
Өткен жексенбі жарылыстан көз ашпаған күн болды. Еліміздің батысында бүтін бір ғимараттың күлі көкке ұшты. Ақтаудағы дәмханалардың бірінде дүмпу болып, екі қабатты кешеннің түгі қалмай күл-талқан болып, тас-кірпішіне дейін шашылып қалды. Айналасындағы нысандарға бірталай зақым келді. Алапат апаттан адамдар аман қалды ма, зардап шеккендер бар ма? Бұл сұрақтарға тілшіміздің келесі арнайы материалынан жауап таба аласыздар.
Ақтаудағы жарылыс: себебі мен салдары
Қазақстанда құжаты еш жерде тіркелмеген автокөліктерге тықыр таянды. Тәртіп сақшылары оларға ереже бұзғаны үшін айыппұл да сала алмайтын көрінеді. Сондай-ақ, салықтан да жалтаратындары жетерлік. Сол себепті «ауадағы» көліктер деп те атайды оларды. Құзырлы органның қырағы көзі енді осыларға түсіп, еліміздегі шетелдік көлік иелерінен маза кетті. Әсіресе, ресейлік темір тұлпарлар жаппай айып тұрағына қойылып жатыр. Еліміздің түкпір-түкпірінде темір тұлпарын аттай қалап, алыстан айдап келген ағайын наразылық шарасын өткізді. Мәселенің мән-жайын тілшіміз келесі сюжетте ары қарай тарқатады.
Шетелдік көліктерге тықыр таянды
Алматыда таңертең жантүршігерлік қылмыс орын алды. Тұрғын үй кешендеріндегі пәтерлердің бірінен 22 жастағы қыздың денесі табылды. Айуандығын жасыру үшін қаскөй мәйітті өртеп жібермек болыпты. Ал марқұм жамандықты сезгендей, түн ішінде әпкесіне хабарласып үлгерген көрінеді. Қанды оқиғаның жай-жапсарын біздің арнаның тілшісі анықтап көрді.
Алматыдағы жантүршігерлік кісі өлімі
Спорт саласынан сүйінші хабар. Қазақстан боксшылары әлем чемпионатының командалық есебінде ІІ-орынға табан тіреді. Сербияның Белградында өткен былғары қолғап бәсекесінде біздің команда соңғы төрт әлем чемпионатында болмаған жетістікке қол жеткізді. Ал, жарыста жұмыр жұдырықты жерлестерімізден жоғары тұрған кім дейсіздер ғой? Қашан да қазақ боксшыларына мықты қарсылас бола білген, сол баяғы Куба. Жаһан додасының қорытындысы мен қатысушылары туралы тілшіміздің арнайы дайындаған сюжетінен тамашалай аласыздар.
Жеңіс пен жеңіліс
Ақтөбенің қарыштап қарқынды дамуын, экономикасының еселеп өсіп жатқанын елордада ел алдына шығып баяндаған облыс әкіміне нұр-сұлтандық журналистер тосын сұрақ қойып, сценариді бұзды. Бюджеттің әр тиынына жауапты болса да Оңдасын Оразалин қазына қаржысының қайда жұмсалып жатқанынан бейхабар болып шықты. Күтпеген сұрақтан қысқа қайырып, құтылуға тырысты. Тіпті, «әкімдік мұндай тауарды сатып алады» дегенге күмәнмен қарайтынын да айтты. Алайда, облыстық іс басқармасы әкімнің күмәні негізсіз екенін кері дәлелдеп жіберді. Әкімді абдыратқан нендей сұрақ? Бұған әкімдіктің қоймасына барып, арнайы репортаж түсірген тілшіміз Ақбаян Сұлтанмұратова жауап іздейді.
Әкімді абдыратқан сұрақ
Ай мен күннің аманында алты кенші ажал құшты. Екеуі ауруханада ауыр халде жатыр. Қайғылы оқиға жексенбі күні таңертең Қарағанды облысындағы Абай шахтасында орын алды. Кен орнында метан газы таралып, жер астында жұмыс істеп жатқан 64 шахтердің өміріне қауіп төндірді. Төтенше жағдайдың себептері анықталып жатыр. Президент қаза тапқан кешілердің отбасыларына жәрдемдесуге пәрмен берді. Қаза тапқандардың барлығы арнайы киімді киіп үлгермей қалғанға ұқсайды. Оқиғаның қалған жай-жапсары тілшіміздің келесі материалында.
Шахтадағы шырғалаң
Елімізде жайлы орын мен жылы бөлмеге зәру 62 мың студент бар. Сондықтан енді тұрғын үйлерді жатақханаға айналдыру шарасы қолға алынбақ. Жатар орын таппай, жалдамалы пәтер іздеп сандалған студенттер үшін бұл — жағымды жаңалық. Білім министрлігінің өкілдері елордалық студенттердің тұрғын үйге қатысты мәселесін шешу үшін кәсіпкерлермен тиісті келіссөздер жүргізуді бастап кетті. Бүгінгі таңда қанша инвестор ғимараттарын қайта бейіндеуге дайын? Жалпы, бұл игі-шара нәтиже беретіндей қауқарлы ма? Бұл сұрақтарға тілшіміз арнайы өкілдерден жауап алып қайтты.
Тұрғын үйлер жатақханаға айналады
«1 қарашадан бастап вакцина салдырмағандардың балаларын тартып алады». Мұндай фейк ақпараттар чаттан-чатқа жіберіліп, кейбір адамдар соған сеніп қалады. Осындай хабарламаға сүйенген мыңдаған ата-ана ашуланып, наразылығын білдірді. Желідегі осындай ақпараттар қайдан шығады? «Аңқау елге арамза молда» деген құбылыс неге жиілеп кетті? Соңғы уақытта мессенджерлерде тараған шулы мәлімдемелердің ақиқатына тілшіміз үңіліп көрді.
"Вакцина алмағандардың баласын тартып алады" деген шын ба, әлде өтірік пе?
Нұр-Сұлтаннан 15 шақырым жерде Жалтыркөл дейтін ауыл бар. Шағын елді-мекенде мектеп жасындағы балалар көп те, ал білім алатын орда біреу ғана. Бүгіндері ондағы өскелең ұрпақ үш ауысым бойынша сабақтарын оқуға мәжбүр. Оның үстіне ауыл шетінде тұратын балалар жылдар бойы қысы-жазы мектепке жаяу қатынап келеді. Осындай шағыммен жатыркөлдіктер біздің телеарнаға хабарласып, түсірілім тобы сонда аттанды. Ендеше, сюжетті тамашалаңыздар!
Ауылдағы ауыртпашылық
Жарыста жеңілген жігіттерді Дикий Арман (Арман Жұмагелдиев) жарылқады. Белградта өтіп жатқан былғары қолғап бәсекесінде жолы болмаған боксшыларымызға қылмыс әлемінің серкесі қомақты ақша таратты. Ду еткізген бұл жайтқа қатысты жұрттың пікірі қақ жарылды. Біреулер «Дикий Арман жанына жұмыр жұдырықты жігіттерді қайта жинап жатыр» десе, басқалары «ол спортқа ауыз салғалы жүр» деп топшылауда. Осы сөздер құлағына жетті ме, қайдам, жомарттық танытқан Арманның өзі мәлімдеме жасады. Видео үндеуде ол қасына Бақтияр Артаевты отырғызып алып, қазақтарды қолдайтынын айтады. Бұдан кейінгісін Дикий Арманның жерлесі әрі тілшіміз Қайыркен Отыншы баяндайды.
БОКС және ДИКИЙ АРМАН
Сол елді мекен маңын қоршап алған азамат «жұрттың малын егініме түсті» деп айыптап, өтемақы өндіріп алмақ ниетте. «Жиын-терін науқанында дымсыз қалдық» деген кәсіпкер тұрғындардан шығын ретінде 30 млн теңге талап етіп отыр. Бітімге келе алмаған тараптарды «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тыңдап қайтты.
Ақмола облысына қарасты Ескенежал ауылының тұрғындары жергілікті кәсіпкерден теперіш көріп отыр
Себебі тұрғындар күнара тау-тастың арасындағы жарылыстан бұлақтар тартылып, шаң тозаңнан көз аша алмай отыр. Жығылғанға жұдырық болып, жақын маңға химиялық зауыт салынбақ. Алайда халықпен не зауыт басшылығы, не биліктегілер келіп бір ауыз сөйлеспеген. Түлкібас ауданының алты ауылының жүзге жуық тұрғыны химиялық зауыттың салынуына үзілді-кесілді қарсы. «Уланып өмір сүргіміз келмейді» дегендер өздерінің талаптарын төтесінен қойып, техникаларын жүргізбей тастады. Ашынған елдің талабын «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тыңдап қайтты, сюжеттен көрейік.
Түркістан облысы Түлкібас ауданы экологиялық апаттың аз-ақ алдында тұр
Сұмдық оқиға Іле ауданының орталығы Өтеген батыр кентінде болған. Жедел жәрдемге хабарды баланың атасы берген. Әлеуметтік желі арқылы әлдебіреулердің өлтіргісі келгенін айтқан әйел бірнеше уақыттан бері айналасынан шошып, қатты қорқып жүріпті. Денесінің 16 жері тілінген, өлім аузынан қалған жеткіншектің жағдайы қандай? Психикасы бұзылған әйел қазір қайда? Оқиғаның мән-жайын «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі зерттеп көрді.
Алматы облысында әйел 10 жастағы ұлын пышақтап тастады
Құрықталғандардың бірнешеуі қазір қылмысын мойындап, тергеу амалдарына көмектесіп жатыр екен. Демек, бұл цифр бірнеше есеге көбеюі де ықтимал. Қолға түскендер кілең ығайлар мен сығайлар. Мәселен, Антикор таратқан ақпаратқа сәйкес, Батыс Қазақстан облысында әкімдіктің бөлім бастығы қамауға алынған. Олар бірнеше адам бірігіп, 120 фермердің атынан жалған құжаттарға қол қойыпты. Бұдан өзге қай облыста жемқорлар ұсталды? Қанша сома мақсатсыз жұмсалған? Депутаттар не дейді? «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі баяндайды.
Шаруаларға бөлінген қаражатты жымқырған 30 шенеунік ұсталды
Көкшетау іргесіндегі Красный Яр ауылының жолына 800 миллион теңге жұмсалған. Тұрғындар былтыр ғана күрделі жөндеуден өткен жолдың қазіргі күйінен адам шошиды. Алайда жергілікті әкімдік мәселеден хабардар болғанымен, жолды жөндеуге асығар емес. Мердігерлер талай жылға шыдайды деп уәде берген тас жол бір қысқа жетпей үгітіліп кеткен. Тілшіміз желге ұшқан миллиондар мәселесін тереңнен зерттеп көрді.
Желге ұшқан миллиондар!
Ғайыптан тайып алған несиеңіз толық төленіп кетеді десе, сенесіз бе? Тіпті, маңдай тер төгудің қажеті жоқ. Өздерін коуч-тренер деп таныстыратындар «аспаннан ғажайып түсіп, кредитіңізді төлеп береді» деп жұртшылыққа үндеу тастап жатыр. Бұл не қылған керемет? Сандырақ па, әлде сиқыр ма? Осы сұрақтардың жауабын тілшіміз Мұхтар Өміртай төмендегі сюжетте баяндайды.
Несиеден құтылудың ғажайып жолы
Қазір елімізде 64 колония мен 16 тергеу изоляторы бар. Онда 34 мың адам жазасын өтеуде. Оның отыз мыңына сот үкімі шығарылса, қалған 4 мыңы тергеу қамауындағылар. Жазасын өтеп жатқан әр адамған күніне 1 642 теңге бөлінеді екен. Айына 50 мыңның маңайы болса, жылына бір қылмыскерге 600 мыңға жуық қаржы жұмсалады. Барлық шығынды республикалық бюджет жабады. Бүгінде азық-түліктің бағасы толағай сияқты күн емес, сағат сайын өсетінін ескерсек, әр қылмыскерді түрмеге жабу Үкіметке оңайға тимей жатыр. «Рақымшылықтан кейін елімізде қылмыс көбейіп кетпей ме» деген сұраққа тілшіміз жауап іздеп көрді.
Рақымшылықтың рақымы
«Бір әйелдің екі күйеуі болу керек». Жақында ғана желіні осылай деп шулатқан отандық психологтың бұл пікірі еркек кіндіктің шамына тигенімен, кей нәзік жандарға жаққан тәрізді. Әрине, бастамаға қарсы шыққандар көп қой. Бірақ ұсынысты ұтылыс көрмей, идеяны, керісінше жарыса қолдап жатқандар да табылды. Алайда кез-келген нәрсені қолпаштамастан бұрын, байыбына барған дұрыс қой. Бұған қатысты шариғатымызда не айтылған? Одан өзге мамандардың пікірі қандай? Онымен тілшіміздің келесі сюжетінен таныса аласыздар.
Бір әйелде екі күйеу
Балабақша тәрбиешілерінің базынасы! Түркістан облысы, Созақ ауданының бөбекжай қызметкерлері бір жылдан бері айлықтарын толық ала алмай жүр. Ал, мектепке дейінгі білім беру мекемесінің басшылығы: «Ақша туралы ауыздарыңды ашсаңдар жұмыстан қуамын» деп қорқытатын көрінеді. Тіпті, біреуінің күйеуі: «Арыздансаң, ажырасамын» деп отбасында шу шығарған. Қызығы сол, бұл кісілердің мәселесінен аудандық әкімідіктегілер де хабардар екен. Бірақ, сөзі өтпей ме, тісі батпай ма, ешқандай шара қолданбай отыр. Жалақысын сұрап, басы дауға қалғандардың мәселесін тілшіміз де зерттеп, зерделеп қайтты.
Жалақысын сұрап, басы дауға қалғандар
«Жарылып кетсек, кім жауап береді?». Ақтөбеде көпқабатты үйдің тұрғындары күндіз күлкіден, түнде ұйқыдан айрылған. Ал әкімдіктегілерге айтсақ, жанайқайымызға құлақ асатын емес деп наразы. Жұртты елең қылған не жағдай? Тілшіміз Ақбаян Сұлтанмұратова өңірдегі жайсыз жұрттың жайын баяндайды.
Қоқыс дауы
Семейде колледждің 14 студенті уланып қалды. Олар бұрышты газ баллонның иісінен тұншыққан. Бастары айналып, тыныс алулары қиындаған студенттердің 8-і жансақтау бөлімінен бір-ақ шығыпты. Адам өміріне қауіпті затты жатақханаға алып кірген кім? Оны қандай жаза күтіп тұр? Оқиғаның жай-жапсарын тілшіміз баяндайды.
Студенттер жансақтау бөлімінен бір-ақ шықты
Маңғыстаудағы бүтін бір ауыл тұрғындары ауырып жүр. Жоо-жоооқ, бұған жаһанды жайлаған тәжтажалдың қатысы жоқ. Олар әкімдіктің орындалмаған уәдесінің кесірінен сырқаттанған. Елуге жуық отбасы үйіне «жедел жәрдем» шақырып шаршапты. Көкжөтел қысып, қызуы көтеріліп, басы ауырған жандар базынасын біздің арнаға айтты. Дүйім жұрт дертке шалдығатындай әкімдік не істеп қойды? Нұрлан Ноғаев, Рахат Елтізаров уәдесін неге орындамайды? Мұның жайын тілшіміз келесі сюжетте тарқатады.
Ауру қылған уәде
Мұхит асып, «тіл үйреніп, реті келсе жұмысқа орналасам» деген қыз-жігіттердің арман-мақсаттарының күл-талқаны шықты. АҚШ-тағы жайлы өмірге еліткендер әлеуметік желідегі жарнамаға сеніп, қыруар қаражаттарын қандай да бір компанияға аударып жіберген. Осылайша бірнеше жеңілдікті уәде еткендерге сеніп, бөріктерін аспанға атқандар, енді бармақ тістеп қалды. Ары қарай оқиғаның мән-жайын тілшіміздің келесі сюжетінен көре аласыздар.
Армандағы ақш немесе аяқ-асты болған үміт
Мемлекеттік бағдарлама жерге қаратты. Кеше ғана қуанышы қойнына сыймай қоныс тойын тойлаған бір қауым елдің зығырданы қайнап отыр. Семейдегі Қарағайлы шағын ауданында мемлекеттік бағдарламамен бой көтерген үш бірдей көпқабатты үйге осы уақытқа дейін жарық пен су желілері тартылмаған. Қысқасы, ел «Шаңырақ» бағдарламасының арқасында шаттанып емес, шамданып өмір сүруде. Мердігердің құрғақ уәдесіне қарық болған жұрт қараңғы қапаста әлі қанша тұрмақ? Ипотека төлеп, сапасыз баспанада тұрып жатқандардың жайымен тілшіміз танысып-біліп қайтты.
Өркениеттен қол үзгендер
Шымкентте көз ауруына шалдыққан науқастарды қабылдайтын су жаңа клиника ашылды. Бұл мекеме 1934 жылдан бері қызмет атқарып келе жатқан Алматы Көз аурулары Қазақ ғылыми-зерттеу институтының оңтүстік өңіріндегі бөлімшесі болып табылады. Енді көз жанарының ақауы бар жандар ем-дом алу үшін өзге өңірлерге немесе шетелге шабылып жүрмейді, — дейді емдеу мекемесінің мамандары. Керісінше, Шымкенттің өзінде білікті дәрігерлер көзіңізді толық тексеруден өткізіп, керек десеңіз ота да жасап береді. Толығырақ тілшіміздің келесі сюжетінде.
Шымкентте жаңа клиника ашылды
Мемлекеттік мекеме қызметкерлері тірі адамды өліге жатқызған. Сөйтіп бір күнде зейнетақысын ала алмай қалған қария анық-қанығын білу үшін тиісті мекемеге барғанда өзінің «өлгенін» естіген. Яғни, 84 жастағы әжейді олар қайтыс болғандардың тізіміне қосып қойыпты. Енді Айтбала Сәлімбаева өзінің әлі жер басып жүргенін дәлелдеуге мәжбүр. Бұл біздің елдегі алғашқы жағдай емес. Тірі адамды о дүниелік етуге асыққандар кімдер? Оны тілшіміздің келесі сюжетінен тамашалай аласыздар.
Өлі деген адам тірі болып шықты
Мектеп оқушыларының арасындағы төбелес Алматы облысының әкімдігін аяғынан тік тұрғызды. Тіпті, ауыл ақсақалдары шақырылып, жергілікті халықпен арнайы жиналыс өткізілді. Кешелі бері әлеуметтік желіде тараған Панфилов ауданындағы оқиғаның бүгін мән-жайы бүге-шігесіне дейін атқамінерлермен қызу талқыланды. Жастар арасындағы жанжалда жапа шеккен жасөспірімнің жағдайы қалай? Шу шыққан ауылда қазір қандай шаралар қабылданып жатыр? Бұған тілшіміздің алдағы сюжетінен жауап таба аласыздар.
Панфиловтағы төбелес
Уақыт — ақша. Бүгінгі қазақстандықтар осы ұстанымды мықтап ұстанып, ақша табудың жолына әбден түскендіктен, бала тәрбиесі, ұлттық болмыс дегенді назардан тысқары қалдырғалы қашан? Қолжетімді интернет ата-ана мен баланың күніне бір уақыт кең-молынан отырып сөйлесу мүмкіндігінен де айырған жайы бар. Бастысы, смартфонның арғы жағындағылар баланың да, үлкеннің де тәрбиесін «мықтап» қолға алған. Бүгіндері үлкендер жағы трендшіл болып алса, балалар басқа тілде сайрайтын ютубтың, түрлі бейнойындар мен анименің «жанкүйері». Жаһандану дәуіріндегі әр елдің мәйекті мәселесі — өз тілін, тіл арқылы ұлтын, ұлттық болмысын сақтап қалу. Міне, осы жағынан біздің азаматтар да көп нәрсені жоғалтып, жаһандық аждаһаның тырнағына ілігуде. Қалғанын тілшіміз келесі сюжетте әбден тарқатып айтатын болады.
Қазақилықтан жұрдай қылған желі
Дамса аулында үлкен дау бұрқ етті. Елорда іргесіндегі елді-мекен сан жыл бойы шүмектен аққан сап-сары суды ішеді. Шыдамы шегіне жеткен жұрт алаңға жиналып, әкімдік пен жауаптыларға талаптарын жайып салды. Сөйтсек, елді сарсаңға салған тек су мәселесі емес екен. Тілшіміз Мұхтар Өміртай Дамса ауылына барып, ағайынды дүрліктірген даудың ортасына түсті.
Таза судың тапшылығы
«Егер бай болып, елге пайдаң тимесе, батыр болып, жауға найзаң тимесе, жұрттан алабөтен үйің күйсін!». Осыны айтқан даңқты Әйтеке би болатын. Міне, қазір осы ұлы кемеңгер бабамыздың есімімен аталатын ауыл не жарықсыз, не сусыз, не газсыз және жолсыз отыр. Сол себепті Түркістан облысы, Сайрам ауданындағы Әйтеке би елді-мекенінің тұрғындары: «Мәселені шешпейтін әкімдіктің не қажеті бар?» деп налиды. Ал жағдайын айта барған жұртқа жергілікті атқамінерлер «ұнамаса көшіп кетіңдер» деп жекіретін күйге жеткен. ХХІ ғасырда өркениеттен жұрдай өмір сүріп жатқан ауылға аймақтағы тілшіміз барып келді.
Әйтеке биге әкім керек емес...
Дүрбелең тудырған керосин. Әуе компаниялары мен әуежайлар безілдеп, дабыл қағуда. Айтуларынша, авиаотынның қоры таусылуға жақын. Ал құзырлы министрлік, тіптен бейқам. Кінә өздерінен дейді қысқа-нұсқа. Сөйтсе әуе тасымалдаушылары он ай бойы өздеріне жеткілікті қор жинамағанына айыпты. Жалпы, қолдан тудырған ажиотаж кімге тиімді? Неге әуе компаниялары қыруар пайда тауып отырса да Үкіметтен арзан жанармай талап етеді? Тілшіміз Берік Байғара мәселенің мән-жайына тереңінен үңіліп, келесі сюжетте деректерді сөйлетеді.
Авиаотын тапшылығы туындай ма?
Ауыр жұмыстағы адал еңбек абырой әперудің орнына, тығырыққа тіреді. Бұның бәрі кәсіподақтың кесірі. Өз құқығын өздері қорғамақ болған қызылордалық мұнайшылар компания басшылығына жақпай, жұмыстан айырылды. «Қара алтынды» өңдейтін компания ашылғалы бері еңбек ететін жандар жұмысшылардың мүддесі үшін кәсіподақ құрмақ болған көрінеді. Бұны естіген басшылық бір-ақ күнде 12 қызметкерді жұмыстан қуған. Мұңға батқан мұнайшылардың мәселесіне біздің тілшілер де араласты.
Кәсіподақтан неге сонша үрікті?
Дәрігерлер дабыл қақты! Үш жастан асқан балалардың бойы өспей, аласарып барады! Бұрындары сирек кездесетін бұл дерт, қазір әрбір 2000 балаға тиесілі болып шықты. Бұл дерттің жаппай белең алуына не себеп? Анемияның жиілеуіне газдың сусындардың тікелей қатысы болса, неге денсаулық саласы бұл ретте үнсіз? Депутаттар неге арнайы заң қабылдамайды? Бургер жеген бала мен кола ішкізген аналарды қалай тоқтатуға болады? Мұны тілшіміздің келесі сюжетінен тамашалайық!
Дабыл! Тапал балалар көбейді
Талғарда өзен аңғарын қазып, құрылысқа қажеттісін тасып әкетіп жатқан компания ел-жұрттың мазасын алуда. Өзенді жағалай қонған жұрт «жарға жығыламыз» деп жыларман. Өйткені әр жерден қазылған карьер су арнасын бұрып, енді су өзеннің екі бетіндегі үйлерге қарай жылжып келеді екен. Тұрғындардың айтуынша, табиғи ландшафт бүлініп, тарс-тұрс пен шаң-тозаң әбден ығырларын шығарған. Жергілікті тілшіміз өзен жағасындағы өзегі талған жұртпен жүздесіп, су қорғау аймағын қазуға құзырлы кімдер екенін біліп қайтты.
Даудың басы - талғардың тасы
Трендтегі телефондар мен сәндегі сағаттар. Соңғы уақытта шенеуніктер арасында бренд маркалы бұйымдарға сұраныс артып келеді. Мұны алысқа бармай-ақ, мемлекеттік сатып алу сайтындағы тапсырыстардан-ақ аңғаруға болады. Мемлекеттік мекемелер бюджет ақшасына жаппай сатып алып жатқан смартфондардың бағасы 300 бен 400 мың теңгенің аралығы. Қарашаның қамын ойлап, елдің елеулі мәселесін шешу үшін қымбат қалтафонның маңызы қаншалықты өзекті? Әкімдіктен бастап театрға дейін жапа-тармағай тапсырыс беріп, халық ақшасына «майшелпекке» батып жатқандардың мән-жайын тілшіміз Айғаным Достанбай бағамдайды.
Гаджетқұмар шенеуніктер
Әлемде айтып келетін жалғыз ауру тағы да сәуегейлерді сөйлетіп жатыр. Күллі адамзатты абыржытқан ковид-кеселге келгенде басшылардың болжамы дайын тұрады. Бұл жолы да денсаулық сақтау министрі үш түрлі сценарий жазып, Үкіметке көрсетті. «Жаман айтпай, жақсы жоқ» дегенді ұстанатын Цойдың пайымынша, жыл соңына қарай тәж-тажалға тәулігіне 2 мыңнан астам отандасымыз шалдығады екен. Мұны естіген премьер бірден министрлер мен әкімдерге тапсырманы үйіп-төкті. Биліктің алдағы қадамдары қандай болатынын Нұржан Сәдірбай да біліп көрді.
Мамин неге дайындалып жатыр?
Елімізде балалар үйінен көзі жәутеңдеген балақайларды асырап алып, өз перзентіндей бағып-қағып отырған жандарды естіп жүрміз. Ал, жасы 70-тен асып, ешкімге керек болмай қалған қарияны төрт немересімен бір-ақ қабылдап, бар мейірімін арнаған жан туралы естідіңіздер бе? Жамбыл облысында дәл осындай мейірбан адам тұрады. Келіншек далада қалған қарияны үйіне кіргізіп, 4 немересін бауырына басқан. Тағдыр тауқыметін тартқан ақсақал жөнінде тілшіміз келесі бейнематериалда баяндайды.
Қарияны асырап алған келіншек
Ақтаудағы пластмасса қызғалдақтардың «шуы» әлі басылмай тұр. Қызығы ұзаққа созылмаған гүлдер бір айға жетпей, ғұмыры үзіліп, құлап жатқан көрінеді. Бес миллионға салынған әткеншектер де тербелуге жарамай қалыпты. Ал Оралдағы ағайын үш жылдан бері қаламыз гүлге оранбады деп дабыл қақты. Тілшіміз Мұхтар Өміртай гүл ғұмырының қысқалығы мен әткеншек тұғырының әлсіздігіне күйініп, әлек болғандарды тыңдап қайтты.
Құмға сіңген миллиондар
Алматы облысында жер дауы қайта бұрқ етті. Бұл жолы «Дружба» саяжайының тұрғындары бас көтерді. Бірнеше жыл бұрын жер телімін сатып алып, өз ақшасына бар коммуникацияны тартқызған жұрт енді учаскесін заңдастырайын дегенде маңдайлары тасқа тиген. Сөйтсе құжат түгіл бір жапырақ қағаз берілместен, кезінде жер телімдері оңды-солды сатылған секілді. Әкімдік қалайша ондайға жол берді? Тілшіміз Ұлан Тәліпбай да жер дауына араласып, мәселенің ақ-қарасын ажыратуға тырысып қайтты.
Жер дауы
Бүтін бір аурухана қызметкерлері бас көтерді. Көкшетаудағы көпбейінді аурухананың қырыққа жуық дәрігері жұмыс істеуден бас тартып отыр. Ақ халаттылар облыстық денсаулық сақтау басқармасына ұжымдық хат жазып, бірқатар талап-арыздарын тізіп шыққан. Сонда дәрігерлерді алаңдатқан не мәселе? Ақ халаттылар арызбен әлек болып жүргенде, науқастардың жайы не болмақ? Күллі көкшені аяғына тік тұрғызған түйткілдің мән-жайын телеарна тілшісі анықтап көрді.
Шыдамы таусылған дәрігерлер
«Жамбылдық атқамінерлер ауыл маңындағы жер телімдерін қойып, енді бұлақты да жекенің қолына беріп жібермекші». Редакциямызға осылай деп Айша бибі ауылының тұрғындары хабарласты. Наразы топ тарихы VI ғасырдан басталатын бұлақты базбіреулердің иемденіп алғысы келіп жатқанын айтады. Егер ол да жекенің меншігіне өтсе жыл он екі ай +16 градусты ұстап тұратын шипалы су шенеуніктерден басқасына бұйырмайды деп жамбылдықтар алаңдайды. «Әулиебастау» деп аталатын шипалы бұлақ маңайындағы мәселені тілшіміз тыңдап қайтқан болатын.
Бұлақ үшін талас
Қарағандылық интернаттардың бірінде жатын орын бір балаға — бір шаршы метрден келеді екен. Яғни, бір бөлмеде 16 оқушы жатуға мәжбүр. Былай айтқанда, сабақ оқып, білім алу түгілі, дем алудың өзі қиын. Жатақхана емес, құдды казарма дерсіз. Пандемия басталғалы қай заман, бірақ ауық-ауық жаңарып отыратын бас санитарлық дәрігердің қаулысындағы талаптардың мұндағыларға еш қатысы жоқ секілді. Дегенмен сүйемдей жерге үйелеген қыздарының денсаулығына алаңдаған бір топ ата-ана бүгін білім мекемесінің алдына жиналды. Олардың айтар уәжін келесі тілші сюжетінен көріп-біле аласыздар.
Ата-аналар неге алаңдаулы?
Үйлену — оңай, үй болу — қиын. Елімізде некесін қиған жұптардың 40 пайызы ажырасып тынады, ал күн сайын 167 отбасы бұзылады. Көш басында Алматы қаласы тұр. Жалпы, соңғы жылдары ерлі-зайыптылардың арасында белең алған ерсі үрдіске тыйымның болмауы депутаттарды да алаңдатып отыр. Мәжілісмен Дархан Мыңбайдың пайымынша, жас отаудың ойраны шықпас үшін мектептер мен жоғары оқу орындары қабырғасында арнайы пән енгізу қажет. Ал қоғам белсендісі, әуелі келін емес, енелерді де тәрбиелеген дұрыс дейді. Оның себебін тілшіміз түсіндіреді.
Ажырасу алаңдатып тұр
Бүгін Мәжілістегі Үкімет сағатында қоғамды алаңдатқан мәселені министр Мусин депутаттарға жіліктеп тұрып түсіндірді. «Ресейлік платформаға көшуді саясиландырудың қажеті жоқ». Бағдат Мусин әр қазақстандықтың жеке ақпаратын Сбер жүйесіне орналастыру тиімді болғандықтан ғана қарастырылып жатқанын мәлімдеді. Егер халық орыстікіне қарсы болса, Қазақстанның цифрлық үкіметін құрып беруге Қытай да қызығып отыр. Сондай-ақ, +7 деп басталатын нөмірге киелі сан ретінде емес, мемлекеттік телефон коды ретінде қарауға шақырды. Мусин мырзаның Мәжіліс депутаттары алдындағы монологын Берік Байғара тыңдап қайтты.
Өзге емес, өзіміздікі болады
Асық ойнаған азар, доп ойнаған тозар. Ал компьютер ойнап, миллиондарға кенелгендер ше? Киберспорт турнирлерінде жеңімпаз атансаңыз, бума-бума ақшаны қалтаға басасыз. Бірақ виртуалды бәсекеде озамын деп жүріп опық жеп қалмаймыз ба? Тілшіміз Мұхтар Өміртай киберспорттың берері мен аларын таразылап көрді.
Ойын ойнаған оза ма?
Жолдың үстіне шығып кететін қараусыз төрт түлік енді жазасыз қалмайды. Елордада емін-еркін көше кезген үй жануарларына арналған мал қора ашылады. Көлік қозғалысын қиындатып, тіршілікке кедергі болған түлік енді осында қамалатын болады. Жауапты органдар мұндай шараға амалсыздан барып отыр. Өйткені бас шаһардың көшесіне баса-көктеп кіретін сиыр мен жылқы, қой-ешкінің қарасы көбейген. Малы бар нұрсұлтандықтарға қатысты тың дүниені Нұржан Сәдірбай көріп қайтты.
Қараусыз төрт түлік қамалады
Алматы облысында бірнеше айдан бері жалақысын ала алмай жүрген тұрғындар шу шығарды. Алма өсірумен айналысатын компания адал еңбектің ақшасын төлемей, біресе ары, біресе бері созып келеді. Ішерге асы, киерге киімі жоқ жұрт қыс түскенде көмірге де жарымай жүр. Абырой болғанда, мәселенің анық-қанығын білуге бүгін әкімдіктен де атқамінерлер келіп, төбе көрсетті. Қаратұрық ауылындағы дау-дамайды тілшіміз біліп қайтқан болатын. жүреміз».
Жалақыға жарымаған жұмысшылар талабы
Күйеуімнің өліміне полицейлер кінәлі! Семей тұрғыны Ольга Карашева арна тілшілеріне осылай деп жанайқайын жеткізді. Ол бір жыл бұрын қайтыс болған күйеуінің кісі қолынан қаза тапқанын дәлелдей алмай келеді. Қылмыстық іс «есіртікіні артық дозада пайдаланды» деген желеумен әлдеқашан жабылған. Бірақ жесір келіншек мұның астарында шикілік барына сенімді. Қолында марқұм күйеуінің денесінен полиция қызметкерлерінің дубинкасының ізіне ұқсайтынын растаған сараптама құжаты да бар. Айқын дәлелдердің болғанына қарамастан, тергеушілер жапқан бұл істі полиция қызметкерлері тонау күдігімен де төбе көрсетеді. Шым-шытырман оқиғаның ізімен тілшіміз оның мән-жайын байыптап көрді.
«Күйеуімді полицейлер өлтірді!»
Қарағанды облысындағы әскери бөлімде қайғылы жайт тіркелді. 20 жастағы сарбаз өз-өзіне оқ атып, бақилық болды. Бұл Ұлттық ұланның «Орталық» өңірлік қолбасшылығының баспасөз қызметі таратқан ресми ақпарат. Ал марқұмның туыстары оның өліміне қатысты мүлдем басқа мәлімдеме жасады. Арғысын әріптесімнен білейік!
Әскери бөлімдегі өлім
Анасы қансырап, жатырдағы бала тұншығып қалған. Өскеменде бірден екі жақынын жерлеген ағайын әділдік іздеп шырылдап жүр. Перзентханаға толғақпен барып, табытта қайтқан келіншектің туыстары болған жайтқа ақ халаттыларды кінәлап отыр. «Қағазбастылыққа салынбай, бірден ота жасауға кіріскенде, анасын да, ұлын да аман сақтап қалуға болатын еді», — дейді қаралы қауым. Ақ халаттылар, шынымен де антынан тайды ма? Қаралы тақырыпты Нұрай Құрақпай қаузайды.
Толғақпен кетіп, табытпен оралды
Аралдың күйін Каспий, Сырдарияның күйін Жайық кешіп жатыр. Жағалай қонған диқандарды жылда түңілтіп келе жатқан Сырдың суы биыл, тіптен азайыпты. Енді оған батыстан бір проблема қосылды. Оралдың маңын ойып ағатын алып Каспийге атыраулатып барып құятын дарияның тартылғаны сонша, ортасынан жер көрінді. Мамандар бұлай жалғаса берсе ертең қыста өзендегі балықтар қырылуы мүмкін деп болжайды. Бастысы, теңіз ортасынан жаңадан пайда болған арал экологиялық апаттың дабылды белгісі ме? Суалған сулар мен өңіраралық саяси қарым-қатынастың арасында қандай да бір байланыс бар ма? Бұл сауалға тілшіміз мамандардан жауап алып, министрден бастап, құзырлы органдарды осы өзекті мәселеге назар аудартуға тырысты.
Жайық пен сырдарияның суы қайда?
Күйеудегісі былай тұрсын, қазір тұрмысқа шықпаған қыздардың өзі аналық жасушасын қатырып, әуре! Иә, жаңылыс естіген жоқсыз, бұған себеп климакстың жасарып алуында болып тұр. Бұдан 10-15 жыл бұрын ұрығы солып, қартаюдың белгісін байқататын – климакс келіншектерде 45 жастан асқанда қылаң берсе, қазір 25-35 жастағы бұрымдылар арасында да кездеседі. Дәрігерлер солай дейді. Бүгінгі қыз-келіншектерді ұрық тапшылығына ұрындырған не нәрсе? Смартфонның бедеулікке не қатысы бар? Іс-қимыл тоқтағанда бәрі тоқтайды деуге не негіз? Бұл сауалдарға тілшіміз Гүлназия Жалғасқызы бірқатар есікті қағып, мамандардан жауап алып қайтты.
Климакс жасарып, жастар тез қартаюда
2 триллион теңге желге ұшты ма?. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы орган Ауыл шаруашылығы министрлігінде тексеріс жүргізіп жатыр. Сала басшысы Марат Ахметжановтың сөзінше, соңғы 5 жылда аграрлық секторға бөлінген 2 триллион теңге өзін-өзі ақтамаған. Импорттың көлемі артып, уәде етілген жаңа жұмыс орындары да атымен жоқ. Антикор қомақты соманың есебін сонда кімнен сұрағалы отыр? Фермерден бе, әлде министрліктен бе? Арғысын Айғаным Достанбай айтсын.
Субсидия сергелдеңі
Спикер дауыс көтеріп, министрлер сөз естіген күн. Бүгін пандемия басталғалы алғаш рет Мәжілістің жалпы отырысы журналистердің қатысуымен өтті. БАҚ өкілдерінің әсері ме, қайдам, депутаттар да бірінен соң бірі сауалын жолдап, асқан белсенділік танытуға тырысты. Бір жарым жыл бойы онлайн жиында бас қосып, кейін тыныш қана тарқасып жүрген халық қалаулылары Парламентке асыға ағылған әріптестерімізді қуана қарсы алғанға ұқсайды. Олардың арасында біздің тілшіміз де болып, басы салбыраған министрлер мен айбат шеккен депутаттар жайының куәсі болып қайтты.
Үкімет ұрыс естіді
Теледидардан төбе көрсеткен ұстаз мектептегі жұмысынан қуылды. Ел алдына шыққан мұғалім қыз білім саласы немесе саяси шетін мәселелерді қозғап, сын айтып жатса бір жөн ғой. Жоқ, жеке өмірін ретке келтіргісі келген Индира Патталова QOSLIKЕ жобасына өз бақытын табу үшін келген. Бары осы! Индира білім ошағының басшылары неліктен мұндай қадамға барғанын өзі де түсінбейді. Ер азаматымды жолықтырып, отбасын құрамын деген қызға неліктен мұндай қиянат жасалды? Толығырақ мән-жайды тілшіміздің сюжетінен тамашалай аласыздар.
Жар іздеп жұмыстан қуылды
Отбасылық жанжал пышақтаумен аяқталды. Алматы облысында 19 жастағы бойжеткен жездесінен әпкесін арашалаймын деп жансақтау бөлімінен бір-ақ шыққан. Бірақ, балдызын аяусыз пышақтаған қаніпезер бірнеше айдан бері бостандықта жүр. Ал әйелі мен сіңілісі қорқыныштан далаға шығудан қалған. Балдызды пышақтаған Тәжікстан азаматы көрінеді. Қанды оқиғаның шым-шытырман тізбегін тілшіміз Ұлан келесі сюжетте тарқатып көрді.
Әпкесіне араша түсемін деп ажал құша жаздады
Ойнап жүр деген балаңыз, өлімді ойлап жүрмесін… Ақтөбелік 12 жастағы қызды қолындағы смартфоны көрге сүйреді. Ата-анасы солай дейді. Жеткіншектің 20-қабаттан секіріп кеткені туралы суыт хабар күні кеше жағамызды ұстатқан еді, артынша әке-шешесі мәлімдеме жасады. Олардың айтуларынша, қыздарының планшеті мен блокноттарын тексере келе, әртүрлі аниме суреттері мен көпке танымал компьютерлік ойынның мобильді нұсқасын тауыпты. «Among Us», яғни «Арамызда» деген бейнеойынның жастар арасында қаншалықты танымал екенін ойнап жүргендер жақсы білетін болар. Ал былтырғы статистика сюжеті басты ауыртып жіберетін бұл қосымшаны жер шарында 500 млн адамның жүктегенін айтады. Ақтөбелік қаршадай қыздың қазасы жайлы біздің тілшіміз сұрастырып келді.
20-қабаттан секіріп, мерт болды
«Қараша, желтоқсан мен сол бір-екі ай, Қыстың басы бірі ерте, біреуі жәй». Әдетте, солтүстік пен шығысты әуреге салатын қыстың беті биыл қалай болады? Алдағы қарлы күндерге қамданып үлгердік пе? Синоптиктер не дейді? Бұл сұрақтарға тілшіміздің келесі сюжетінен жауап таба аласыздар.
Қылышын сүйреп қыс келе жатыр
Түркістан облысында 1000-нан астам жекеменшік балабақша жабылудың алдында тұр. Себебі, мемлекеттен бала басына берілетін субсиядия олардың шығынын жаппайды. Бәрінен бұрын, нақ Түркістан облысына келгенде тарығып қалатын субсидия көлемі көптің көңілін күпті етеді. Мәселен, қаржыландыру өзге өңірдегі қалаларда 37 мың теңге болса, ал ауылдық жерлерде 41 мың теңгені құраса, күнгейгейге келгенде оның көлемі күрт кішірейіп, бар-жоғы 25 мың теңгені құрайды. Осындай жағдайларын айта-айта шенеуніктерге жақпай қалған балабақша өкілдері бүгін тағы облыстық әкімдіктің алдына жиналды. Өздерін «тоқалдан тудық па» дегендермен тілшіміз Ғалымжан Кенжебек тілдесіп қайтты.
Балабақша басшыларының базынасы
Ертеңнен бастап елімізде карантин шаралары жеңілдейді. Бұл жөнінде Үкімет отырысында Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой мәлімдеді. Ведомство басшысының дерегінше, соңғы уақытта республика аумағында коронавирус жұқтыру деңгейі 17%-ға төмендеген. Сол себепті әлеуметтік нысандар мен халық демалатын орындардың жұмыс уақыты ұзарады. Сондай-ақ, түнгі клубтар ресми түрде жұмыс істеуге мүмкіндік алады. Ал, қыркүйектен бастап дәстүрлі форматқа көшкен білім ордаларында эпидемиологиялық жағдай тұрақсыз болып тұр. Бұл ретте жоғарыда қандай шаралар қолға алынып жатқаны және өзге де санитарлық талаптардағы өзгерістер туралы тілшіміз Қайыркен Отыншы сөз тарқатады.
Карантин жеңілдейді
«Әкімдікке неге дұрыс жұмыс істемейтіндерді алады?» Көкшетауда бүтіндей бір ықшамаудан жұрты жергілікті атқамінерлерге ашулы. Бір жылдан бері ауызсудың зардабын тартқан халық «қарапайым қажеттілік өтеуден де қалдық» дейді. Бұл жаққа су тартылмаған емес, тартылған, бірақ өте сапасыз жұмысты қабылдап алған атқамінерлер оны қоспай, жұртты зар илетуде. «Көкшетау су арнасы» мен әкімдік арасында сеңдей соғылып, әбден ығыры шыққан ықшамаудан тұрғындары зарын тілшіміз Нұрай Құрақбай тыңдап қайтты.
Тіршілік нәрінен тарыққан тұрғындар талабы
Ақтөбеде жылыту маусымы әлдеқашан басталса да , елу үйдің тұрғыны бүрсеңдеп әлі отыр. Оның сыртында 1000-нан аса бала оқитын тағы бір мектептің мына күздің қара суығында өзінше амалдаудан басқа амалы қалмаған. Бұған тұрғындар күз басталғанда жылу құбырын жөндеуге кіріскен жауапты мекеме мен осы іске жүрдім-бардым қараған әкімдікті кінәлайды. Қыркүйекте басталған жұмыс желтоқсанға дейін жалғасып кетсе, қыстан қалай шығамыз деп алаңдаған жұрт «Еуразия» бірінші арнасына хабарласып, көмек сұрады. Тілшіміз тоңып жүрген шалғайдағы жұрт мәселесіне тереңнен бойлап, жауаптылардан жауап алуға тырысып көрді.
Елу үй, бір мектеп жылусыз қалды
Жаңа заң төбетті көбейтуге шек қойғалы тұр. Ақтөбелік ит асыраушылар жануарларды қорғау туралы заң жобасын қабылдамас бұрын, жан-жақты талқылауды сұрайды. Әйтпесе, құжаттың кей тұстары қазақы төбеті барлардың шамына тиген. Бұған жануарларды қорғау ұйымындағылар не дейді? Тілшіміз Ақбаян ресми ұйымнан осы және өзге де сауалдарға жауап алып, олардың да пікірін біліп қайтты.
Төбеттерді көбейтуге шек қойылады
Ас-пұл аспандап, айлық шайлықтан аспай қала ма деген қорқыныш базардағы бағаларды көрген әрбір қазақстандықтың бойында бар. Балық секілді тек алға жүзуді білетін баға деген бетбақ күннен-күнге бой берер емес, көзіміз куә. Тұрақтандыру қорлары да, келісім-шарт корпорациясы да құн құтырғанда қауқарсыз болып қалатыны тағы бар. Арнайы брифинг өткізген ауыл шаруашылығы министрі жем-шөп пен азық-түлік жайлы сөз қозғап, алдағы уақытқа болжамын жасапты. Осы жиынға тілшіміз Гүлназия Жалғасқызы да қатысып, құзырлы ведомства басшысынан «қымбаттатуға әсте жатпайтын әлеуметтік нанның бағасы неге өсті, тарыққан ауыл халқы үшін №1 мәселе – жем-шөптің бағасын ауыздықтау неге мүмкін болмай жатыр» деген көптің жадындағы сауалға жауап алып қайтты.
Бетімен кеткен бағалар
Алматы облысында бағдаршамның жасыл түсіне өтпек болған 14 жастағы жеткіншекті жүк көлігі қағып, мерт қылды. Темір тұлпардың тізгініндегі адам оқиға орнынан табанын жылтыратып тұрғысы келген екен. Марқұм жеткіншектің жақындары бой тасалап қашқан жүргізушінің сол кезде удай мас болғанын, бұрын полицияда жұмыс істегенін алға тартуда. Адамды мерт қылса да әлі күнге дейін күдіктінің бостандықта жүруін олар осымен байланыстырып, іштей қатты күйінеді. Сол себепті қаралы отбасы әділдік іздеп, «Еуразия» бірінші арнасынан көмек сұрады. Жолдағы қайғылы жағдайдың мән-жайын тілшіміз ары қарай ашып тарқатады.
Бала қаққан жүргізуші бостандықта жүр
Оңтүстік Кореяда 22 жастағы отандасымыз қаза тапты. 26 жерінен пышақталған Түркістан облысының тумасын өзге емес, өзіміздің елдің азаматы аса қатыгездікпен өлтірген. Онда да ағайын туысы екен. Ал, полицейлер келгенде 27 жастағы күдікті оқиға орнында ес-түссіз жатыпты. Тәртіп сақшылары жігіттің ақыл-есін тексеріп, тергеуге алып кеткен. Оңтүстік Кореядағы қазақстандықтарға көмек көрсетіп жүрген блогер Самат Ахметовтың сөзінше, марқұм өзінің әкесін «елге алып келемін» деп Сеулге барып, сонда қалып қойған екен. Бәрінен қиыны, жазаға тартылатын жерлесімізді елге экстрадициялау мүмкін емес көрінеді. Оның себебін және шетелге нәпақа табуға барып, басы қиын іске шалынған отандасымызға қатысты өзге де мән-жайларды тілшіміз Қайыркен Отыншы тарқатып айтатын болады.
Кореядағы сұмдық қылмыс
Жантүршігерлік жағдай! Шымкентте қоқыс жәшігінен шақалақтың денесі табылды. Көгеріп қалған нәрестенің мәйітін коммуналдық қызмет жұмысшылары тауып алған. Олардың айтуларынша, басында өз көздеріне өздері сенбей тұрып қалған. Тіпті, біреуі қорқып қалғанын да жасырмады. Енді полициейлер көкек ананы іздестіру жұмыстарына кірісіп кетті. Тілшіміз Ғалымжан оқиға орнында болып, куәгер мен ресми орган өкілдерін сөзге тартты.
Қоқыс жәшігінен шақалақтың денесі табылды
Алматыда канализация құбыры жарылып, тұрғындар үш күннен бері сасық иіс пен өзендей аққан нәжіс араласқан судың ортасында отыр. Тіпті,аулаларына жайылып, жер үйлердің дәретханаларын да толтырып тастаған көрінеді. Мөңкіген иісімен аты шыққан ауданға ешкім ат ізін салмай, бұл маңдағы кәсіпкерлер де шығынға батуда. Алматыдағы алаң жұрттың жанайқайын тілшіміз тарқатып айтады.
Сасық иістен тұншыққан тұрғындар талабы
Әлемдегі әрбір оныншы адам ашқұрсақ жүр. Ас-су тапшылығына алаңдаушылық білдірген Қасым-Жомарт Тоқаев еліміз нақты әрекеттерге көшу қажет деп мәлімдеді. Сондай-ақ Қазақстанға сырттан төнген қатерлердің қаупі жоғары, деді Президент. Жоғары еуразиялық экономикалық кеңестің кезекті отырысында сөз сөйлеген Мемлекет басшысы азық-түлік тапшылығына қатысты кешенді жоспар бар екенін де айтты. Қазақстанның ұсынған нақты басымдықтары жайлы Берік Байғара баяндайды.
Әлемде әр оныншы адам ашқұрсақ жүр
Қалайы үшін қайың құрбан. Еліміздің солтүстігінде 48 гектар орманды отап тастап, орнына қалайы өндірмекші. Жергілікті әкімдік инвестициялық жобаның табысты боларына сенім артып, осыдан екі жыл бұрын батасын беріп қойған. Ал кен игерумен айналысып жатқан компания биыл тағы қосымша жер телімін сұрап отырған көрінеді. Сонымен, қалайы өндіріп, қаншалықты байып кетейін деп тұрмыз? Арғысын Айғаным Достанбай баяндайды.
48 гектар орман оталады, оны қалайы өндіріп, қарқ қылмақшы?
Бүгін Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың қатысуымен Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің кезекті отырысы өтті. Бұл маңызды шара пандемияға байланысты биыл онлайн форматта болды. Бұл маңызды жиынға біздің арна тілшісі Қайыркен Отыншы қатысып, тікелей байланысқа шықты. Назар салыңыз.
Экономикалық кеңестің кезекті отырысы
Сенаторлар министр Цойды бүгін сөзбен сойды. Депутаттар бас дәрігерді бюджеттен бөлінген миллиардтарды тиімсіз жұмсады деп айыптап отыр. Жоғары палата өкілдері ауылдың жайын да сөз етті. Кезінде Ауыл шаруашылығы министрі болған Ақылбек Күрішбаев ауыл балалары дұрыс білім алмай жатыр деп алаңдаушылығын білдірді. Сенаторлардың сөзін сүзіп қайтқан Мұхтар Өміртай жалғастырсын.
Цойды сөзбен сойды
«Үш күнде миллионер атанасың! Үйде отырып-ақ, табыс табуды үйретемін! Бақытты болудың бір ғана жолы бар! Оны білу үшін менің сабағыма қатысыңыз! Свайпқа өтіңіз». Бүгінде әлемжеліні ашсаңыз болды, осы сарындағы жарнамадан көз сүрінеді. Инфоқарақшылар деген кімдер? Олардан қандай пайда бар? Бұл туралы тілші материалында.
Мотиваторлар магиясы
«ЖенПи» деген атпен танымал Қазақ Ұлттық қыздар педагогикалық университетінің жері сатылып кеткен. 2018 жылы саудаланған аумаққа қазір 70-ке жуық баспана да салынған. Ал бірнеше жылдан кейін оқу орнының қазіргі басшылығы бұл жер телімдерінің заңсыз сатылғанын айғақтап, мәселе көтеріп отыр. Екі ортада баспаналы болдық деп қуанған тұрғындар үйімізден айырылып қаламыз ба деп алаңдаулы. Алдағы сюжетте.
Женпи-дің жеріне кімнің көзі түсті?
Елін алдаған «Елім-ай». Алаяқтарға жем болдық деген шымкенттіктер шу шығарды. Классикалық схеманы ұстанған кооператив басшылары жұртқа баспана және көлік алып береміз деп, уәдені үйіп-төккен. Әдемі сөзге арбалған аңқау жандар бар жиған-тергенін төңкере салыпты. Енді үй, темір тұлпар түгілі мән-жайды түсіндіруге талпынбаған тұлғалар қашып жүрген көрінеді. Сандалған салымшылармен Ғалымжан Кенжебек сөйлесіп қайтты.
Сандалған салымшылар
Бесінші сыныптың оқушылары баламды өлтірді! Құрдастары дәретханада ұрып-соққан жеткіншек ауыр жарақаттардың кесірінен бақилық болыпты. Ер баланың ет жақындары осылай деп еңіреп отыр. Он жастан енді асқан оқушылардың қатыгездігін мектеп басшылығы біледі екен. Бірақ олар баланың өзі науқас болған деп, айды аспаннан бір-ақ шығарған. Білдей білім ордасындағы бассыздық пен кәмелет жасына толмаған ұлдардың жауыздығынан қан жұтқан жандар әділдік іздеп, жанайқайын арнамызға жеткізді.
«Бесінші сыныптың оқушысы баламды өлтірді!»
Елімізде адам өлтіріп, бала зорлаған қылмыскерлер өлім жазасына кесілуі мүмкін бе? Бүгін мәжілісмендер жауапкершілігі тым жоғары, айтуға ауыз бармайтын қылмыстарды анықтайтын заң жобасына түзетулер енгізді. Ең ауыр жазаға тартылатындардың тізімі де белгілі болды. Бас прокурор орынбасарының мәлімдемесі депутаттар арасында дискуссия тудырып, халық қалаулыларының ойы қақ жарылды. Тараптарды тыңдаған әріптесім Нұрай Құрақпай қазір бізбен тікелей байланыста.
Өлім жазасы енгізіле ме?
Маңғыстаулықтар минаның үстінде отыр! Талай жылдан бері жөндеу көрмей, әбден тозығы жеткен жер астымен тартылған газ құбырлары елдің үрейін қашырып отыр. Алда-жалда жарылып кетсе, не істейміз деп қорыққан жұрт арнамызға хабарласып, шағымдарын жеткізді. Жамбылдың жағдайын кешкісі келмейтіндер жайлы толығырақ Мұхтар Өміртай айтып берсін.
Маңғыстаулықтар мина үстінде отыр
Толғақпен кетіп, табытта оралды. Жүкті келіншек перзентханада сәбиімен бірге көз жұмған. Ана мен баланың ажалына туыстары ақ халаттыларды айыптап отыр. Бақилық болған бұрымдының жолдасына әйелінің өлгенін дәрігерлер естіртпеген. Жарының телефон қоңырауына жауап бермегеніне алаңдаған жігіт оның денесін медициналық мекемедегі лифттен көріп қалыпты. Арғысын Думан Алтынбекұлы айтсын.
Толғақпен кетіп, табытта оралды
Үкіметте жобалар жауған күн. Министрлер бірінен соң бірі Асқар Маминге даму бағдарламаларын таныстырды. Ұлттық деп айдар таққан жобалардың барлығы да халықтың әл-ауқатын арттырады деп ант-су ішіп отыр министрлер. Әдетте ысқырығы жер жарған жобалардың арты сиырқұйымшақтанып кететіні бар еді ғой бізде?! Ол жағын уақыт көрсетер. Не дегенмен, Премьер-Министрдің көңіл күйі керемет секілді. Оның себебін әріптесім Айғаным Достанбай айтып берсін.
Мамин елді мәз қылды
Елімізде толығымен оқ өткізбейтін техника құрастырылды. «Барыс» деп аталатын бронетранспортер қарсыласпен жақын ұрысқа есептеліп шығарылған. Төрт жыл бойы сыналған көлік тексерістен сәтті өтіп, бүгін ресми түрде таныстырылды. Құрастырушылар әскери техниканың артықшылығын айтып берді. Жауаптылар бұл 8 дөңгелекті көлік еліміздің қарулы күштерінің қатарына қабылданса, ең озық техника деген атқа лайық болатынына сенімді. Көліктің қыр-сырымен әскер көрген әріптесім Қайыркен Отыншы танысып келді.
Отандық оқ өткізбейтін техника құрастырылды
Танымал болдым мінекей, желіде жазба қалдырып. Түрлі мәселеге үн қатып, күнделікті оқиғаларға пікіріңді білдіру қазір түк емес. Әлеуметтік желіден аккаунт ашып, «ақылды» болсаң жеткілікті. Ойды ашық жеткізу деп опық жеп, олақ жазатындар да бар. Сөз бостандығын балағат сөздермен шатастырып, жұрттың жеке басына өтетіндер өмірде қандай? Әлде олар виртуал әлемде ғана «батыр» ма? Мұхтар Өміртай талайлардың бағын ашқан, біреулердің бас қайғысы болған әлеуметтік желінің әлегі мен әдебін зерттеп көрді.
Әлеуметтік желінің әлегі мен әдебі
Түркістан облысындағы ауыл тұрғындары енді емделу үшін орталыққа қатынап әлек болмайды. Арыс қаласына қарасты Саналы елдімекенінде замануи аурухана бой көтереді. Медициналық орталық науқастардың қалтасын қақпайды екен. Басы ауырып, балтыры сыздаған жандар медициналық сақтандыру қорындағы қаражаты арқылы ем-дом қабылдай алатын көрінеді. Емдеу мекемесі ел игілігіне қашан беріледі? Тілші айтсын!
Арыста жаңа медициналық орталық ашылады
Pfizer бәріне бұйырады! Бұл туралы Денсаулық сақтау министрі бүгін мәжілістегі Үкімет сағатында мәлімдеді. Тағы қандай өзекті мәселелер талқыланды? Елдегі эпидахуал қандай? Гүлнәзия Жалғасқызы бізбен байланыста.
«Pfizer» кімге бұйырады?
Көтере алмасаң, қосып арқала! Дизель отынын іздеп даурыққан ақтөбелік жүргізушілер тағы да тапшылыққа ұрынды. Бұл жолы сұйытылған газ таппай сенделген жандар таңнан бері жанармай бекеттерінің маңын жағалап әлек. Ұзын-сонар кезекке тұрғандар жұмысынан кешігіп, жолынан қалды. Жылда қайталанатын шикізат жетіспеушілігі жырынан жалыққан жүргізушілер бағаның қымбаттағанын да айтты. Рөлдегілердің базынасын Ақбаян Сұлтанмұратова біліп қайтты.
Ақтөбедегі аласапыран
Тараз маңындағы атышулы әскери бөлімде тағы жарылыс болып, тұрғындарды дүрбелеңге салды. Адамдар дін-аман, жарылыс кезінде бөлім аумағында ешкім болмаған. Дегенмен, кей ғимараттардың терезелері сынған. Ал әбден зәрезап болған әскери қойманың іргесіндегі Қайнар ауылының тұрғындары «Бізді қауіпсіз жерге көшірсін!» деген талап қойып отыр. Аймақтағы тілшіміз баяндайды.
Байзақтағы жарылыс
«Туған күніне жасалған сыйлық еді…». Қарағандыда адреналин қуамын деп, ажал құшқан келіншектің туысқандары мән-жайды баяндап берді. Қауіпті ермекті жанына серік еткен ол бұған дейін де бірнеше рет биіктіктен секірген екен. Бірақ бұл жолы экстремалды ойынның соңы орны толмас қайғылы жайтқа әкеп соқты.
Биіктен секіремін деп бақилық болды
Батыс Қазақстан облысында жолға жауапты мекемелердің қысқы маусымға әзірлігі көңіл көншітпейді. Күре жолдарды күтіп ұстайтын коммуналдық кәсіпорындарда тиісті техника тапшы, қажетті қаржы да толық бөлінбеген. Соның салдарынан өткен жылғыдай жол апаттары жиілеп, қайғылы оқиғалардың қатары арта ма деген қауіп зор.
Жолдың жайы жақсы емес
Туған әкенің қорлығы. Алматыда кәмелет жасына толмаған қызды өз әкесі бірнеше күн зорлаған. Ата-анасы 1 жасар кезінде ажырасып кеткен 15-тегі жасөспірім «асқар тауым ғой «деп іздеп келіп, онымен жақында ғана танысқан екен. Алайда, бұрын сотталған азғын өз перзентінің абыройын айрандай төккен.
Қызын зорлаған әке
Әлемді шаршатқан пандемия нақты қашан тоқтайды? Нумерологтар аурудың беті 2022 жылы ғана қайтып, халықтың әл-ауқаты мен денсаулығы түзеледі деген пікір білдірді. Олар енді сандарға сүйеніп, солай есептеп шығарған ғой. Ал нақты статистиканы зерделеп, алгоритм жасауға қабілетті мамандар қандай уәж айтты? Тілші материалында.
«Covid-19» қашан тоқтайды?
Жануарларға жауыздық жасаған жандарға жауапкершілік артады. Қасақана үй жануарын мерт қылған адам 3 миллион теңге айыппұл төлейді, не 1 жылға сотталуы мүмкін. Мейлі, ол ит-мысық, не тотықұс болса да жауапкершіліктен қашып құтыла алмайсың. Қатаңдатылған жаңа заң жобасы бүгінде Мәжіліс депутаттарының талқылауында. Әр үй жануарын отбасы мүшесі ретінде қабылдауға үйрететін заң жайлы толығырақ Берік Байғара баяндап береді.
Жануарларға қамқорлық
Шаш ал десе, бас алған шенеунік! Павлодар облысында ауыл әкімінің басы дауға қалды. Ол қар басып қалған ауылды видеоға түсіріп, желіге жариялап жіберген баянауылдық зейнеткерді үйіне іздеп барған. Онысымен қоймай, телефонның камерасына кешірім сұрауға мәжбүрлеген. Шенеуніктің бұл әрекеті желіде қызу талқыға түсіп, көпшіліктің ашуын келтірді. Әкімді бұл әрекеті үшін қандай жаза күтіп тұр? Тілші сабақтайды.
Шаш ал десе, бас алған шенеунік
Атырауда тілсіз жаудың құрбаны болған 3 балаға қатысты тың деректер шықты. Балғындарды 6 сағат бойы жанұшыра іздеген жұрт төтенше жағдай қызметкерлеріне ренішін жеткізді. Ортақшыл ауылы тұрғындарының сөзінше, өрт сөнгеннен кейін құзырлы орган өкілдері балалардың күйген денесін бірден тапқан. Бірақ, жандарын шүберекке түйіп, айналаны шыр-пыр болып іздеген жақындарына бір ауыз сөз де ескертпеген. Тек ауыл тұрғындары өздері күдіктенген соң, қайғылы жайтты хабарлауға бекініпті.
Тілсіз жаудың құрбаны болған 3 балаға қатысты жаңа дерек
Үйдің заңды иесі бола тұра оған кіре алмай жүрмін. Онда тұрып жатқандар босатудан бас тартуда. Осылай деп жеке үй сатып алған азамат арнамызға шағымданды. Қолында заңды соттың шешімі бар. Соттың ұйғарымын орындаудан жеке сот орындаушылар бас тартуда. Тақырыпты тілшіміз тарқатады.
Шешімін таппаған үй дауы кімнің кесірі?
Ақтөбеде коронавирус жұқтырғандар жатқан емханаға әлі жылу берілмеген. Жылыту маусымының басталғанына бір апта өтсе де, батареялар мұздай. Емдеу мекемесінің басшысы болса, әр палатаға арнайы жылытатын құрал қойып, амалдап отырғандарын айтты. Қазанның қара суығында науқастарды бүрсеңдетіп қойған кім? Онсыз да өкпесі қабынып, екі иіннен әрең демалып жатқандарға қара суық емханада алған ем бойына дари ма?
Емхана жылусыз отыр
Аграрлы мемлекет атанып, миллиондаған тонна астықты экспортқа шығаратын Қазақстанда бидай тапшы. Соның салдарынан елімізде ұн тапшылығы туындап, нан мен макарон өнімдері қымбаттап жатыр. Халық қалаулылары бұған астық өңдеушілер қауымдастығын кінәлауда. Олар халықтың жағдайын емес, қалтасының қамын ойлап, тапшылықты қолдан жасап жатқан көрінеді. Бұл мәселені қалай шешуге болады? Базардағы жағдай қалай? Гүлнәзия Жалғасқызының репортажынан көріңіздер.
Баға қайда барасың? Нан қымбаттайды
Мектеп ауласында оқушы итке таланды. Оқиға Семей қаласындағы нөмірі 44-ші мектепте болған. Алаңсыз келе жатқан жеткіншектердің үрейін ұшырған төбет білім ордасынының маңында қайдан жүр? Күзет қайда қараған? Маржан Нүсіпбек толығырақ баяндасын!
Оқушы итке таланды
Хабарымызды Атырау облысындағы трагедиядан бастамақпыз. Үш үйдің үш періштесі тілсіз жаудың құрбаны болды. Иісі қазақтың қабырғасын қайыстырған қайғылы жайт Махамбет ауданы Ортақшыл ауылындағы жер үйлердің бірінде болған. Балғындардың күйген денесін көршілері тапқан екен. Сұмдық жайттың мән-жайын әріптесім біліп көрген еді.
Үш періште
Балабақшаға аманаттаған балалар қақаған суықта дала кезіп жүр. Нұр-Сұлтан қаласындағы балабақшалардың бірінде болған оқыс оқиға әлеуметтік желіде үлкен талқыға түсті. Бірі тәрбиешілердің жер-жебіріне жетті, бірі түсіністік танытты. Тілшіміз Мұхтар Өміртай балабақшалардағы олқылықтарға ойысып көрді.
Балабақшадағы былық
Көкшетауда жер үйдің төбесі опырылып, бір әйел мерт болды. Шатыры құлаған нысан осыдан 70 жыл бұрын салынған екен. Бірақ ескі баспана бұрын-соңды апатты деп танылмапты. Айдың күннің аманында қираған үйдің астында қалған қаралы отбасы туралы әріптесім айтып береді.
Үйінді астында қалып, мерт болды
үзгі үшін жолды жапты. Түркістан облысы Сарыағаш ауданының тұрғындары жергілікіті атқамінерлердің бір ұңғыманың сүзгісін ауыстырып бере алмай жүргеніне наразы. Салдарынан қараша халық «ағын судың арамдығы жоқ» деп, амалсыздан арықтан келетін тіршілік нәрін тұтынуға мәжбүр. Осы уақытқа дейін қанша рет жағдайларын айтып шырылдағанымен, ақ жағалылар істі соңына дейін бітіріп бермеген. Енді міне, аудандық ығайы мен сығайынының назарын өздеріне қарату үшін жолды жабуға тура келген. Ашынған халықпен тілші тілдесіп қайтты.
Сарыағаштықтар арықтан су ішіп отыр
Соңғы сапар. Ақтөбе облысында ірі жол апаты болып, екі жолаушы қаза тапты. Алты адам қазір ауруханада жатыр. Олардың жағдайы қалай? Апатқа кім кінәлі? Тілші материалында.
Соңғы сапар
Күллі әлемді елең еткізген, Instagram, Facebook, WhatsApp-сыз өткен 6 сағат. Иә, қазанның 4-і тарихта желідегі жұрттың азан-қазан болуымен есте қалатын тәрізді. Әп-сәтте танымал мессенджерлердің істен шығуы көп адамның есін шығарғаны рас. Дегенмен, бұл жайттың пайдалы жағын көргендер де жоқ емес. Сонымен, әлеуметтік желінің кенеттен істемей қалуына не себеп? Сіз бен біздің жеке ақпаратымыз хакерлердің қолына өткені рас па? Блогерлерді баз кештіріп, вайнерлерді түңілткен түн туралы әріптесім айтсын.
Әлемжелісіз өткен 6 сағат
Алматыда тағы бір сот орындаушысы соққыға жығылды. Белгілі болғандай, ол өз міндетін атқару кезінде тұрғындардың тепкісіне ұшыраған. Тек, бұл жолғы төбелеске кәсіпқой боксшы Жанқош Тұраровтың қатысы бар көрінеді. Сонымен, жаға жыртысқа не себеп болды? Танымал спортшының заң өкіліне жұдырық ала жүгіргені рас па?
Сот орындаушысын ұрды
Елордада алаяқтардың кесірінен 400-ге жуық адам сатып алған көліктеріне қол жеткізе алмай келеді. Олар бас қалада ашылған су жаңа автосалонға алданып, жер сипап қалған. Нақтырақ айтсақ, дилерлік орталықтың менеджерлері арзан бағада темір тұлпар алып береміз деп, тұрғындарды сендіріп, ақысын толық төлеткен. Кейбірі тіпті несие рәсімдеп, қолындағы бар-жиған терген қаржысын құйыпты. Енді, жеме-жемге келгенде көлік те, ақша да жоқ. Толығырақ Қайыркен Отыншы тарқатады.
Алаяқтар көбейді
Елордада дизель тапшы. Бірер күннің ішінде сұйық отын бағасы шарықтап кеткен. Ал, көліктеріне май құя алмаған жүргізушілер қала маңында қаңтарылып тұр. Жанармай бекеттерінде ұзын-сонар кептеліс. Кей жерлерде қосымша табыс тапқысы келген кәсіпкерлер дизельдің литрін 300 теңгенің маңайында саудалап жатыр екен. Тақырыпты әріптесім Берік Байғара тарқатады.
Дизель жоқ, кептеліс көп
Жалданып мал бағып жүрген азамат асылып қалды. Қайғылы оқиға Түркістан облысының Төле би ауданында болған. Ал марқұмның жақындары бұл жағдайға полицияны кінәлап отыр. Айтуларынша, оны ұрып-соғып, әбден құл секілді қараған дейді. Шендінің малын бағып, нәпақасын тапқан 28 жастағы марқұмның артында енді зар еңіреп әйелі мен баласы қалды. Оқиға жай-жапсарын Ғалымжан Кенжебек тарқатады.
Асылып өлген жұмысшы
Атырау облысында көшедегі дәретханадан нәресте табылды. Тасжүрек ана баласын босана сала, даладағы туалетке тастай салып, кете берген. Өңірдегі полиция департаментінің дерегінше, шақалағын әжетханада қалдырған әйелдің жеке басы анықталды. Ол Индер ауданының 30 жастағы тұрғыны болып шықты.
Тасжүрек ана
Сапасыз электр желілері жұртты миллиондарынан айырды. Елордадағы сауда үйінің неден өртенгені белгілі болды. Жиһаз салонының жеті мың шаршы метрі күлге айналған. Шығынға шаш етектен батқан кәсіпкерлер базынасын айтуда. Қазір олардың нақты қанша қаражаттан қағылғаны анықталып жатыр. Әрі қарай Нұржан Сәдірбай баяндайды.
Сауда орны лаулады
Лай жол, батпақ кешу. Елорда іргесіндегі шағынаудан тұрғындары аяқ киім жуудан шаршаған. Бес жылдан бері балшыққа батқан жұрт балалары үшін де қорқып отыр. Өйткені көшедегі үш метр құдықтардың беті ашық, іші суға толы. Мұның бәріне құрылысты сағызша созған мердігер компания кінәлі екен. Тұрғындар талабын Мұхтар Өміртай тыңдап қайтты!
Батпақтың ортасындағы баспаналар
«Ұнаған жоқ!». Ақтөбе әкімі Асхат Шахаров өзін әлеуметтік желіде туған күнімен құттықтаған афроамерикалықтардың әрекетіне қатысты пікірін айтты. Күні кеше 43 жасқа толған шаһар басшысы ерекше лебіз білдіру кімнің идеясы екенінен хабарсыз екен. Әзірге әзіл деп қабылдайтынын жеткізді. Алайда, «әзілі жарасса, әкіммен ойнаймын» дегендер жазалана ма? Әкім кімді сотқа бермекші? Әкіммен тілдескен тілшінің репортажы.
Африкада да абыройлы әкімдер
Еліміздің шіріген байлары жылдар бойы жиған-тергендерін жария етті. Декларациялаудың алғашқы кезеңі аяқталып, нәтижесінде жарты миллионға жуық отандасымыз дүние мүлкін есепке қойған. Шетел банктеріндегі есепшоттардан бастап, жылжымайтын мүлікке дейін тіркеуге алынды. Сонымен, бай-бағландарымыз ақшаларын қай елдің банктерінде сақтап отыр екен? Оны қойшы, ал осынша қаражаттың қашан, қандай жолмен келгеніне сұрау бола ма? Тілшіміз сабақтайды.
Шетел асқан миллиардтар
Қорым маңынан құрылыс жүргізбек болғандар жұрттың қарсылығына ұшырады. Қабірге деп бөлінген жер жекенің қолына өтіп кетіпті. Отыз жылдан бері өлгендер жатқан аумақта не салынатыны белгісіз. Кәсіп иелерінің басқа жерден емес, шалғайдағы ауылға келіп жұртты шулатқаны көпті қынжылтып отыр. Бауыржан Жақсымбет жалғастырсын.
Қорымның жері сатылып кеткен
Қазан айының алғашқы жексенбісі – ұстаздар күні! Ұлт пен ұрпақ үшін қызмет етіп жүрген ұстаздар қауымының бағасына жете алып жүрміз бе? Көрсетіп жүрген құрметіміз қандай? Бұл тақырыпты тілшіміз Мұхтар Өміртай төңіректеп қайтты.
Мәртебелі мамандар мерекесі
Несиеге тамақ алу ненің белгісі? Тіпті бөліп төлеу арқылы да қарызға азық-түлік алатын қазақстандықтар қатары артқан. Ал сарапшылар тығырықтан шығу үшін, ең төменгі жалақы кемі 75 мың теңге болу қажет деп есептейді. Тілшіміз мәселені жан-жақты зерттеп қайтты.
Несие несібе бола ма?
Павлодарда аутизмге шалдыққан балалар медициналық көмекке мұқтаж. Осылай деген ментальды ауытқуы бар жандардың ата-аналары дабыл қақты. Себебі, ерекше жандардың балтыры сыздап, тісі ауырса, сапалы ем-дом жасайтын мекеме жоқ көрінеді. Қарапайым мысал, аймақтағы стоматологтар аутизммен ауыратын балаларды емдеуден бас тартады екен. Құқығымыз тапталды деген жандардың жанайқайы жөнінде әріптесім Қайыркен Отыншы толығырақ.
Ашынғаннан шығады ащы даусым
Салфетка секілді пайдаланып, лақтыра салды. Рио олимпиадасында Қазақстанның атын шығарған ауыр атлет Жазира Жаппарқұл осылай деп өкпесін жеткізді. Оның сөзінше, денсаулығы жарамай қалған спортшыларды қазір ешкім елеп-ескермейді. Чемпиондардың бірі көлік жуып, өзгесі жұмыс таппай сенделіп жүр. Қазақтың қара қызын жылатып, биігінен құлатқан кімдер? Одан бөлек, спорттан саясатқа бет бұрғандардың топтамасы Айғаным Достанбайдың материалында.
Спортшылар "салфетка" ма?
Бұдан былай шенеуніктер мен олардың туыстарының қаржылай операциялары бақылауда болады. Депутаттар бүгін осындай заң жобасын талқылады Мәжілісте. Сондай-ақ, астанада алып жоба саламыз, ақшасын жымқырғандардың шетелде шалқып жүргенін де көтерді халық қалаулылары. Ал тұңғыш рет депутаттар алдына келген Экология министрі қазақша сауалға орысша жауап берем деп кірерге тесік таппай, ұятқа қалды. Мәжілістің жалпы отырысы бойынша біздің тілшіміз Нұржан Сәдірбай тікелей байланысқа шықпақ.
Қанша ақшаң бар, шенеунік?
Жоқты бар қылған дәрігер! Естімеген елде көп! Шымкентте жеке клиниканың дәрігері науқастың ота жасатып алдырып тастаған органын кезекті тексеруден кейін бар екенін және қалыпты жағдайда жұмыс істеп тұрғанын айтқан. Осылай деп жазылған тексерудің қағазын қолына алған науқас не жыларын, не күлерін білмей қалғанын жасырмайды. Ал ол мемлекеттік емханадан міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру арқылы жеке клиникаға қаралуға жолдама алған. Төбесінен жай түскендай болған кейіпкерімізбен Ғалымжан Кенжебек тілдесіп қайтты.
Жоқты бар қылған дәрігер
Көкшетаудың тұрғындары көгілдір отын азабын кешуде. Бүтіндей бір ықшам аудан жыл 12 ай газсыз өмір сүруге мәжбүр. Әбден тарыққан жұрт біздің арнамыздан көмек сұрады. Ал жергілікті билік мәселені шешуге құлықсыз, дейді. Толығырақ тілші репортажында.
Бірге ұшып барамыз болашаққа
Ақмола облысында бір түнде 300-ге тарта үй құсы қырылып қалды. Мамандар өлген қанаттыларға құс тұмауын жұқтырды деген диагноз қойған. Былтыр да осы уақытта құс тұмауы болып, жаңа жыл қарсаңында жұмыртқа бағасы шарықтап кеткен еді. Бұл сценарий биыл тағы қайталана ма? Тауықтар мен қаз-үйрекке салған вакцинадан дәрмен жоқ па? Мұхтар Өміртай жалғастырады.
Жұмыртқаны кім туады?
Науқас балаларға донор керек! Елдің трансплантологтары бүйрек, бауыр, жүрек секілді ағзаларды күтіп жүрген мұқтаждар санының артқанын айтады. Қазір бір бүйректің кезегінде шамамен 3500 адам тұр екен. Әсіресе, балалардың жағдайы қиын. Ал, қазақы менталитет тіпті кедергі болып отыр десек те болады. Мүфтияттың шығарған пәтуасы марқұмның дене мүшесін алып, басқа біреудің өмірін сақтап қалуға рұқсат берсе де, отандастарымыз көп жағдайда оған қарсылық көрсетеді.
Балалар донорға мұқтаж!
Елорда жұрты тұншығып жатыр. Бас қаланы басқан жағымсыз иіс тынысты тарылтқан. Қолқаны қапқан көк түтін тұрғындардың тынышын қашырып қоймай, қаланың көркін де бұзды. Мамандар мұндай күндері спортпен айналысуға мүлде болмайды дейді. Көмір жаққан жұрт, дабыл қаққан экологтар турасында тілшіміздің сюжеті.
Астанада ауа жоқ
Еліміздің солтүстік өңірінде жылыту маусымы басталғанына бір апта өтсе де әлі күнге дейін жылу берілмеген көпқабатты үйлер бар. Ал жер үйде тұратын азаматтар көмір сататын орындарды торуылдаумен жүр. Кейбір нысандарда жөндеу жұмыстары кестеден кешіксе, енді бірі жауаптылардың салғырттығынан пәтерлерінде тоңып отыруға мәжбүр. Аймақтағы жылу мәселесі жөнінде әріптесім Қайыркен Отыншы толығырақ.
Жылыту маусымының сергелдеңі
Батыс Қазақстан облысының шалғайдағы Бөкей Ордасы, Жәнібек аудандарына соңғы аптада қатынас қиындап кетті. Толассыз жауған жаңбырдан жолдың ми батпағы шығып, көліктер далада қалған. Ал Елбасы тапсырмасымен осыдан екі жыл бұрын басталған Казталов-Жәнібек және Өнеге-Бисен-Сайқын трассаларының құрылысы көптің көңілінен шықпай тұр. «Мына қарқынмен таяу 10 жылда да жолдың жырына нүкте қойылмас», — дейді жергілікті жұртшылық. Осы өңірден әріптесім Ерденбек Жылқайдарұлы әңгімелейді.
Екі жыл орындалмаған елбасы тапсырмасы
Басты жаңалықтар. 28.09.2021 күнгі шығарылым
Басты жаңалықтар. 27.09.2021 күнгі шығарылым
Басты жаңалықтар. 24.09.2021 күнгі шығарылым
Басты жаңалықтар. 23.09.2021 күнгі шығарылым
Басты жаңалықтар. 22.09.2021 күнгі шығарылым
Алматыдағы атыс кезінде көз жұмған бес адамның ныспылары анықталды. Олардың екеуі полиция қызметкерлері, біреуі сот орындаушысы. Сондай-ақ, үйдің жаңа қожайы мен оның досы. . Біздің тілшімізге куәгерлер оқиғаның қалай болғанын айтып берді. Ал билік өкілдеріне оқ жаудырған күдіктінің әйелі қандай уәж айтты? Сюжет көрелік.
Алматыда 5 адам қаза болған атысқа не себеп болған?
Азия чемпионы, небәрі 25 жастағы зілтемірші Альберт Линдердің қазасы көпшіліктің көкейіне көп сұрақ қалдырып кетіп еді. Өзіне қол салған ауыр атлеттің інісі «Қазаға кінәлілер жазасын алсын» деп жазба жариялаған. Бірқатар спортшылар әділдік іздеп медальдарын қоқысқа лақтырды. Ауыр атлеттер кімге өкпелі? Қазаға кім кінәлі? Мұхтар Өміртай өрбітсін.
“Сен кетсең, басқасы келеді!” Зілтеміршілер назы
Енді тойхананың артынан емес, адам ұқсап алдыңғы есігінен кіретін болдық! Иә, көрермен, араға бір жарым жыл салып, той жасауға рұқсат берілді! Тиісті қаулы тура бір аптадан кейін күшіне енеді. Бірақ, бірқатар талап бар. Сондай-ақ әр аймақтың той өткізуге қатысты өз ережесі бар. Арғысын Айғаным Достанбай айтсын.
Той жасауға рұқсат берілді
Шымкентте мемлекеттік бағдарламамен баспаналы болғандар бармақтарын тістеуде. Жылдар бойы аңсап жүріп қол жеткізген пәтерлерінің сапасы сын көтермейді екен. Тіпті, үйлерін алғандарына жарты жылға жуық уақыт болса да инфрақұрылым мүлдем тартылмаған деп ашынады. Енді баспанасы бар, бірақ әлі күнге дейін пәтер жалдап жүргендермен тілші тілдесіп қайтты.
Сапасы сын көтермейтін баспана
Бетін ары қылсын. Өрт бола қалса, базардағылар бас сауғалай ала ма? Елордалық құтқарушылар сауда орындарындағы қауіпсіздік талаптарын тексеріп, рейд ұйымдастырды. Айналдырған тоғыз айдың ішінде 18 оқиға тіркелген. Қызыл жалынның кесірінен шағын бизнес өкілдері миллиондаған шығынға батуда. Берік Байғара супермаркеттердегі өрттің салдары мен жанып кеткен мүліктің құнын кім төлеп беруі керек екенін біліп қайтты.
Базарда сақ болыңыз!
«Обухов» кен-байыту комбинатындағы дау әлі күнге шейін шешілер емес. Жұмыстан заңсыз айырылдық деген бір топ жұмысшы 20 күн бойы нәр татпай, денсаулықтары нашарлап, төсек тартып жатып қалған. Ал содан бері олардың жағдайын білуге жергілікті биліктен бірде-бір шенеунік келмепті. Ашынған азаматтар 400 жұмысшыға араша түсе алмаған аймақ басшысының қызметтен кетуін талап етіп отыр. Табысынан айырылған жандардың жанайқайы келесі бейнематериалда.
20 күн нәр татпаған жұмысшылар
3-4 жылда Ұлттық қорды тауысып бітуіміз мүмкін. Себебі бюджеттің кірісінен гөрі шығыны шаш етектен. Экономистер осылай деп дабыл қағып отыр. Ол үшін Үкімет маңызы жоқ салаларға оңды-солды ақша жұмсауды доғаруы қажет. Қазір қорда қанша қаражат бар? Экономистер неге алаңдаулы? Әріптесім Айғаным Достанбай сабақтайды.
Ұлттық қордың түбі көрінді
Ресейдің оқу орнында тағы да атыс болып, 8 адам көз жұмды. Бұл жолы Перьм қаласының 18 жастағы тұрғыны өзі оқитын университетке баса-көктеп кіріп, ондағыларға оқ жаудырған. Көршілес елдің ақпарат көздері таратқан бейнежазбада жоғарғы қабаттан студенттердің секіріп, біршамасының қан-жоса болғанын байқауға болады. Қайғылы оқиғаның мән-жайын Нұржан Сәдірбай баяндайды.
Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қызметтерін алу одан әрі жеңілдей түсті. Енді бұрынғыдай кезек күтудің қажеті жоқ. Қор жұртшылыққа онлайн қызмет көрсету жүйесін одан әрі жетілдіре түсті. Енді бөлімшеге бармай-ақ, санаулы сәтте зейнетақы шотынан үзінді көшірме мен қамсыз қарттыққа жиналған қаржы туралы толық мәлімет алуға болады. Қордағы жаңа қызметтер туралы «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі баяндайды.
БЖЗҚ онлайн форматта қолжетімді
Бекболат Тілеухан өз еркімен Мәжілістегі орнын босатты. Парламентте ең ұзақ отырған шенеунік кетіп бара жатып, осыған дейінгі саяси көзқарастары еш өзгермейтінін айтып қалды. «Артық айтқан сөзім, жаза басқан жерім болса, айып етпеңіздер» деп көп алдында экс-әріптестерінен де кешірім сұрады. Үнемі елдің назарынан түспейтін Бекболат мырзаның қызметтен кетуі де артынша шуға ұласты. Ары қарай «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тарқатсын.
Бекболат Тілеухан мәжілістен кетті
2022 жылға да санаулы күндер қалды. Әдеттегідей, жыл түгесілер тұста нумерологтар мен астрологтар, сюицай мамандар алдағы жылға өз болжамдарын жасап әлек. Олар келер жылы кәрі қыздар тұрмысқа шығып, сәби аңсап жүргендер перзент сүйетінін айтады. Әлемді шаршатқан ауруды 2022 жылы халық ұмытып, тұрғындардың дәулеті артады. Сарапшылар келер жылға тағы қандай болжам айтты? «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тілдесіп қайтты.
Келер жыл кәрі қыздар үшін қолайлы
Жуырда ғана жемқорлықпен күрес агенттігі парақорлық биыл былтырмен салыстырғанда 34 пайызға кемігенін айтқан еді. Бөрікті аспанға атып, қуануға әлі ерте. Жыл соңында қазына қаржысына қол салғандарды еске түсірсек. Себебі парақорлық Отанға ауыз салумен тең. Ендеше, Отанымызды жегендер жайлы «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі баяндайды.
2021 жылы отанымды жегендер
Шымкентте азаматтар алаяққа алданып қалды. Миллиондаған қаржысын өз қолымен санап беріп, сан соққан түстіктегі ағайын ашуға булығып отыр. Арасында ауруға шалдыққаны да бар. Алаяқ азаматтарды жұмыспен қамту басқармасының мамандарымыз деп сендірген. Даму қорынан қыруар қаржы шығарып береміз дегендер алғашында 90 мың теңгеге 500 мың соммадан астам қаржы беріп, сенімге кірген. Кейін «12 млн берсеңдер 70 млн шығарып береміз» деп ақша жинап ұшты-күйлі жоқ болыпты. Ашынғандардың арызын «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тыңдап қайтты.
Шымкенттіктерді алдап соқты
«Омикрон» штамы жаңажылдық жоспарлардың ойранын шығаруы мүмкін. Әлемді жайлаған індеттің жаңа мутациясы елде жаңа шектеу шараларын енгізуге мәжбүрлеп отыр. Уақытша денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушы Жандос Бүркітбаев бүгін осындай жағымсыз жаңалықпен бөлісті. Цой секілді болжам айтуға жақын болмаса да, экс-басшының жүктеген міндеттерін атқаруға білек сыбана кіріскен маман басқа не мәлімдеме жасады? Үкімет сағатында айтылған ақпарды «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тарқатсын.
Елде карантиндік шаралар енгізілуі мүмкін
Тозығы жеткен жатақхана
Алматы облысында қою тұманның кесірінен жиырмаға жуық көлік апатқа ұшырады. Алматы – Қорғас автожолында болған оқиғадан зардап шеккендер де бар. Көпшілік қаражатын төлеген соң, ақылы жол стандартқа сай болуы қажет деп күйінеді. Оқыс оқиғаға кім кінәлі? Табиғаттың тосын мінезі ме, әлде жүргізушілер ме? «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі анығын білмек.
Тұманнан келген апат
Баланы ұрған видеоны тәрбиешінің өзі байқамай ата-аналардың чатына жіберген. Балаларды оқтаумен ұрған тәрбиешінің әрекеті ата-аналардың төбе шашын тік тұрғызды. Енді олар балабақшаны лицензиясынан, ал тәрбиешіні дипломынан айыруды талап етіп отыр. Тәрбиешінің өзге де «тәрбиелеу әдістері» жайлы «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі баяндайды.
Балабақшадағы былық
Өтіп бара жатқан жылда қазақ елі біраз біртуар перзентінен айырылды. Абыз жазушы һәм қоғам қайраткері Қабдеш Жұмаділов, жарты ғасырдан артық елді әнімен әлдилеген Ескендір Хасанғалиев, телевизия тарландары Нұртілеу Иманғалиұлы мен Амангелді Сейітханов бүгінде ортамызда жоқ. «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі биыл келместің кемесіне мініп кеткендер жайлы естелік сюжет дайындады.
Биыл келмеске кеткен тұлғалар
Батыс Қазақстан облысында сенбі күні кешкісін басталған қарлы боран бір тәулікке жалғасты. Соның салдарынан Самара – Шымкент, Орал – Саратов, Тасқала – Болашақ бағытындағы жолдар жабылды. Қар құрсауында қалған екі көліктегі жеті жолаушы құтқарылып, жылыту қосындарына жеткізілген. 48 елді мекендегі 8 мыңдай абонент жарықсыз қалған. Табиғаттың тосын мінезінен зардап шеккен ағайынмен «Еуразия» бірінші арнасының тілшісі тілдесіп қайтты.
Ақ түтек боран әбігерге салды
Биыл бірінші рет журналистерге Бейсен Құранбек атындағы арнайы жүлде табысталды. Көгілдір экранда көңілі күпті көп адамның көз жасын сүрткен танымал тұлғаның атындағы марапат «Самғау» байқауында берілді. Алматы облысының жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар танылған БАҚ өкілдерін әкімдік жыл сайынғы дәстүр бойынша биыл тағы жинап, еңбектері еленетінін еске салды. Марапат иелерімен тілшіміздің келесі материалынан таныса отырыңыздар.
«Самғау» байқауының жеңімпаздары марапатталды
Беташарға миллиондар шашып, желідегі жұрттың қатал сынына ұшыраған тойшыл ағайынның аты-жөні анықталды. Сәлеміне 55 миллион теңге жинаған бақытты қалыңдық Түркістан облысы Түлкібас ауданына келін болып түскен екен. Әрине қонақтар қалтасына қарай көсілсе, несі бар дерсіз, бірақ күйеу жігіттің жерлестері бүгін ешкім ойына да алып шықпаған күтпеген мәлімдеме жасады. Беташары хит болған тойдың артында жүздеген адамның көз жасы жатқаны рас па? Бүгінгі күні күйеу жігіт неге қашып жүр? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі сюжетінен жауап таба аласыздар.
Тойында табағына миллиондап ақша түскен күйеу жігіт неге қашып жүр?
Алматының жолдарын артық қылам деп, тыртық қылған ба? Тәуелсіздік күні қарсаңында ашылған жаңа жолайрық қаладағы кептелістен көз ашпайтын Рысқұлов даңғылын біраз ретке келтіреді деп жоспарланған. Алайда кесірі өзгелерге тиіп отыр. Әсіресе Тілендиев көшесімен қиылысатын тұсы бұрын бағдаршам арқылы реттеліп, көпшілік емін-еркін қатынап жүрген. Ал қазір ондағы қозғалыс өзгеріп үш ықшамауданның тұрғындары үшін жүріс-тұрыс қиындап, «жұмысқа кешігіп баратын болдық» деп ашынады. Жаяу жүргіншілер жолағы жабылғалы, бір қайғылы жағдай тіркеліп үлгерді. Өйткені даңғылдың арғы бетіне рұқсат етілмеген жерден жүгіріп өтетіндер көбейіпті. Әйтпесе жұмыстан кешігеді. Жолы жабылған жұртпен тілшіміз де жүздесіп қайтты.
Алматының жолы: артық қылам деп, тыртық қылған ба?
Жаңа жылға санаулы күн қалды. Әдетте, мұндай уақытта азық-түлікке сұраныс күрт артып, базар-дүкендерде қарбалас басталады. Бірақ биыл әлеуметтік маңызы бар ас атаулының бағасы жыл соңы жетпей-ақ шарықтап, шектен шыққаны белгілі. Мереке қарсаңында тағы не қымбаттайды? 2022 жылға болжам қандай? Толығырақ тілшіміздің келесі материалында…
Жаңа жылда азық-түлік қымбаттауы мүмкін
Елімізде 20 жыл бойы жылусыз отырған тұрғындар бар. Айтсам, сенбейтін боларсыздар, бірақ, олар айдаладағы бір ауылда емес, үлкен қалада тұрады. Дәл іргесінде жылу орталығы болғанымен, семейліктер әлі күнге дейін көмір сатып алып жүр. Семейдің Кожзавод көшесінде пеш жағып отырған көп қабатты тұрғын үйлер көп. Әсіресе, жоғары қабатқа шелектеп көмір тасып, сыртқа бұрқыратып күл шығару жалғызбасты қарияларға аса қиын болып тұр. Қалада отырса да өркениеттің игілігінен тысқары қалып кеткен жандардың жан зары тілшіміздің келесі материалында кеңінен тарқатылады.
Далада емес, қалада 20 жыл жылусыз отырғандар зары
Бүгін Мәжіліс депутаттары елімізде көзге түрпідей тиетін өрескел бірқатар өзекті мәселені көтерді. Бірі еліміздегі көрігі қызып тұрған қан саудасы жайын қаузаса, тағы бірі әскердегі суицид мәселесіне тереңдей бойлады. Ал тағы бірі Қостанай облысындағы Жангелдин ауданы атауын сөз етті. Депутаттың айтуынша, Алашқа, яғни қазаққа күн көрсетпеген бұл тұлға есімі аудан атауында әлі күнге дейін неғып тұр? Халық қалалулыларын толғандырған жайттардан толығырақ тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
«Ұлтын сатқан адамға аудан атауын бермеу керек!»
Қош бол, коронавирус! Келер жылы адамзат КОВИДті ұмытып, кесел жер бетінен жоғалуы мүмкін. Әлемдік сарапшылар осындай жағымды болжам айтып жатыр. Жүрсін Ерманның құдасы басқаратын әлемдік ұйым да сүйіншілегендей болды. Ал отандық мамандар бұл турасында не айтты? Талайдың өмірін жалмаған тәжтажалдың таралуы расымен де тоқтайды ма? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі сюжетінен жауап таба аласыздар.
Жағымды хабар: қош бол, коронавирус!
Шымкенттік жедел жәрдем жүргізушілері өздеріне жәрдем сұрайды. Айлықтары шайлықтарына жетпей жүрген медициналық жедел жәрдем көрсету станциясының жүргізушілері шу шығарды. «Тапқаны ешнәрсеге жетпей, қымбатшылық пен несие екі жақтан қысқан шақта осылай істемеске амал қалмады» деп ашынады олар. Станцияда бұдан бөлек шешемін таппаған мәселелер шаш етектен көрінеді. Мәселесі қордаланған қауыммен жүздесіп қайтқан тілшіміз келесі сюжетте оның барлығын жік-жігімен тарқатып айтады.
Жедел жәрдемге де жәрдем керек!
«Қызыл кітапқа» енген құстар жоғалуы мүмкін. Алматы облысында сиреп бара жатқан үйректердің он жылға жуық мекендеген көлі тартылып, құрғаудың аз-ақ алдында тұр. Дабыл қаққан белсенділер биліктегілердің мәселені шешудің орнына немқұрайлы қарап, өздерін ары-бері сандалтып қойғанына күйінеді. Жыл сайын қыста жылы жаққа ұшатын құстардың келесі жылы көктемде келмей қалу қаупі жайына тілшіміз келесі материалда кеңінен тоқталады.
«Қызыл кітапқа» енген құстар құрып барады
«Өскеменде итке таланып өлді» деген қызға қатысты күтпеген мәлімет жарияланды. Мәлімет дегеннен гөрі болжам дегеніміз дұрыс болар. Жеті қазынаның бірін өмір бойы баптап, оларды зерттеп келе жатқан маман «жеткіншектің өліміне жануардың қатысы жоқ» деген ойда, ол оқыс жайтқа қатысты мүлде басқа болжам келтіреді. Тәжірибелі кинолог қызды төбет тістемек түгілі, оған қасқыр да шаппаған деп отыр. «Үй жануары адамды қауып, ал түз тағысы құрбанын орманға алып қашады» деген Нина Макерова жеті жастағы Машаның қазасын полицейлер жіті тексеруі керектігін айтады. Өзгеше өрбіген оқиғаның жай-жапсары тілшіміздің келесі сюжетінде.
ӨСКЕМЕНДЕ ИТКЕ ТАЛАНЫП КӨЗ ЖҰМҒАН ҚЫЗДЫҢ ІСІНЕ ҚАТЫСТЫ КҮТПЕГЕН МӘЛІМЕТ ТӨБЕ КӨРСЕТТІ
«Бек Эйр» жолаушылар ұшағы апатқа ұшыраған маңдағы тұрғындар далада қалуы мүмкін. Өйткені жер телімінің иелері мен Талғар аудандық әкімдігін Алматы облыстық әкімдігі сотқа берген. Нақтырақ айтқанда, бұл арадағы 14 жер телімінің мемлекеттік АКТ-сін заңсыз деп тану әрі оларға осы құжатты Талғар аудандық әкімдігі заңды белден баса отырып бергені үшін деген айыппен сотқа қағаз келіп түсті. Егер сот бұл айыпты қанағаттандыратын болса, онда Гүлдалада, яғни әуежай маңында орналасқан барлық тұрғын үйлер сүрілуі мүмкін. Бұл хабар кезінде мұндағы жер телімінің өзін 14-15 мың долларға сатып алған жұрттың төбесіне жай түскенмен бірдей әсер етіп, у-шу болды. Толығырақ тілшіміздің келесі материалында.
Қауіпті үйлер: Алматыда мыңдаған тұрғын далада қалуы мүмкін
Ұлымды өлтірген қылмыскерлер бостандықта жүр! Кісі қолынан қаза тапқан спортшының зар еңіреген анасы әділдік іздеп әлек. Қайғыдан қан жұтқан әйел Қаражыра кен орнындағы төбелесте ұлын өлтіріп, сегіз жылға сотталған күдіктілердің мерзімінен бұрын босап шыққанына қапалы. Полицейлерден пәтуа жоқтығын біліп, сотқа сенуден қалған келіншек қылмыстың ақ-қарасын анықтап, кінәлілердің жазасын дәлелдеген жанға пәтер сыйлауға дайын екенін айтты. Дзюдодан еліміздің атын әлемдік ареналарда аброймен қорғаған жігіттің өліміне қатысты тағы қандай ақпар бар? Істің мән-жайын тілшіміз келесі материалда тарқатады.
Ұлымды өлтірген қылмыскерлер бостандықта жүр!
Атырауда күзде бір уақытта 70-ке жуық отбасы үй-күйсіз қалған. Тоқтан ақау шығып, алапат өрт 11 үйдің күл-талқанын шығарған. Содан бері далада қалған тұрғындар туған-туыстарының үйін паналап, күндерін көруде. Ал арада төрт ай өтсе де әкімдіктегілер жаңа үй беруге асықпайды. Әбден ығыры шыққан жұрт енді кімнен көмек сұрарын білмей дал. Толығырақ тілшіміздің келесі материалында.
АТЫРАУЛЫҚТАРДЫ АЛАҢДАТҚАН НЕ НӘРСЕ?
Старосталыққа таласып сыныптасын соққыға жыққан оқыс оқиға Түркістан облысындағы Кентау қаласында болған. Әлеуметтік желіде тараған видеода үш қыз бір бұрымдыны аяусыз таяқтың астына алып жатқаны бейнеленген. Ауыр жарақат алған 8-ші сыныптың оқушысы ақырында ауруханадан бір-ақ шыққан. Жәбірленуші тарап «кінәлілер әділ жазасын алсын» деп отыр. Бұл ретте білім ордасы не дейді? Мұның жайымен тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Асқар Маминнің министрлер кабинетінде жаңа вакансия пайда болды. Денсаулық сақтау министрі өз еркімен қызметінен кетіп, орны босап қалды. Елдің бәріне екпе салдырып, тойды қайтарып берген Цой бұл лауазымда бір жарым жыл отырыпты. Осы аралықта шенеунік несімен есте қалды? Мұның жайын тілшіміз келесі материалда сабақтайды.
Цой қызметінен кетті
Өскеменде ит талап өлтірген 7 жастағы қыздың анасы мәлімдеме жасады. Келіншек қайғылы оқиға болған күнді еске түсіріп, ойнауға кеткен қызынан көз жазып қалғанына күйінеді. Ең бастысы, қаралы ана баласының аяғын жұлып алғанын білген полицейлер оны іздеудің орнына тек бума-бума құжат толтырумен әлек болғанына налиды. Қағазбастылықтан қайыр болмасын түсінген ана көзінің жасын көл қылып, көшеден перзентінің аяғын өзі іздепті. Ақыры айдаладан тапқан. Жантүршігерлік жайттың жай-жапсарын тілшіміз келесі материалда айтып береді.
Жеті жасар қызды ит талап өлтірді
Небір дарақылықтың көкесін қазақтың тойынан көресің. Бұл жолы беташарға миллиондар шашқан ағайын желідегі жұрттың қатал сынына ұшырады. Жаңа түскен келіннің сәлеміне тойшыл қауым бас-аяғы 55 миллион теңге лақтырған. Кілең қолы ашық қонақтардың басын қосқан, бұл не той? Қазақ бұрыннан қазынам деп қастерлеген тойдың қазіргі көрінісі қандай? Тілшіміз келесі сюжетте бұл сауалдарға тыңғылықты жауап беруге тырысады.
Беташарға миллиондап ақша шашқандар
Биыл ғана пайдалануға берілген Ақтаудағы элиталы көпқабатты үйлердің бірінде өрт шықты. Қаладағы ықшам аудандардың бірінде жап-жаңа 17 қабатты тұрғын үй кешенінің шатырынан шыққан өрт қас-қағым сәтте 500 шаршы метрге тарап кетті. Опат болғандар мен зардап шеккендердің бар-жоғын тілшіміз анықтаған болатын, оны келесі сюжеттен көріп-біле аласыздар.
Жап-жаңа тұрғын үй кешенін жалын шарпыды
Тәуелсіздік күні мен Жаңа жыл! Бұл мереке күндері қазақстандықтар демаламыз деп қуанса, әкімдіктердің, керісінше ақ тер, көк тер болып нағыз қарбаласқа түсетін айы. Әсіресе, қос датада қаланы безендіруге қатты мән беріледі. Жалпы, еліміз үшін қасиетті күн мен ескі жылды шығарып салуға жылда бюджеттен қанша сома бөлінеді? Біз осы сұрақты үш мегаполис пен екі облыс басшылығына қойдық. Олардың жауабымен тілшіміздің келесі сюжетінен қаныға аласыздар.
Тәуелсіздік пен жаңа жыл! Қай мереке қымбатқа түсті?
Зейнетақы жинағы есебіндегі шекті межені қайта қарап, кінәлілерді жазалау керек! Бүгін депуттатар елді алаңдатқан зейнетақы қорындағы қаражатқа қатысты бірнеше өзекті мәселені көтерді. Жұртты шулатқан жаңашылдықтың заңға қайшы екенін айтып, зейнетақы қоры басшысына бәрі шүйлікті. Белгілі болғандай, жас болса да шотында 3 миллион теңге зейнетақы жинағы бар азаматтарымыз жоқ емес, бар болып шықты. Олар кімдер? Нақты статискасы бар ма? Мұны тілшіміз келесі материалда анықтап көрді…
Зейнетақы жыры
Асхат Аймағамбетов білім саласы басшылығына келгелі 15 университеттің есігіне қара құлып салыныпты. Оған қоса, 28 колледж диплом беру құқығынан айырылған. Министрлік бұған «саны бар, бірақ сапасы сын көтермейді» деген уәж айтып отыр. Студенттерге сабақ уақытылы өткізілмейді, тестілеу нәтижелері де төмен көрінеді. «Екі өгіз сүйкенсе, ортасында қара шыбын өледі» демекші, жоғарғы оқу орындары мен Білім министрлігі арасындағы күрестен студенттер зардап шегіп қалып жатқан жоқ па? Мұның жайын тілшіміз келесі материалда сабақтайды.
Қанша оқу орны жабылды?
Сұмдық оқиға Атырау облысының Атырау ауылдық округінде болған. Тағы бір бала көшедегі иттің азуына ілінді. Атырауда 13 жастағы қызды төрт ит жұлмалап тастаған. Абырой болғанда қасындағы құрбысы дер кезінде көмек шақырып, беті мен денесі дал-дұл болған жасөспірім ажалдан аман қалды. Ауруханаға ауыр халде жеткен оның қазіргі жағдайы қалай? Оны тілшіміз келесі сюжетте тарқатып айтады.
13 жастағы қызды иттер талап тастады
Зейнетақы қорындағы қаржыны пайдалану ережелеріне тағы да өзгертулер енгізілді. Біраз уақыт бұрын зейнетақы қорындағы шекті көлемнен асқан ақшасын белгілі бір мақсатқа пайдаланатынын азаматтар 45 күн ішінде растауы керек еді. Енді бұл мерзім бүгіннен бастап 20 жұмыс күніне дейін қысқарды. Аталған уақытта шекті сомадан асқан қаражатты жаратып үлгеруіңіз қажет. Ал, мерзім күнін есептеу онлайн-платформада өтініш жіберген уақыттан емес, бір жолғы зейнетақы төлемі арнайы шотқа түскен сәттен бастап есептеледі екен. Барша қазақстандықты толғандырған мәселе жайлы тілшіміз келесі материалда толығырақ баяндайды.
Зейнет жинағын пайдалану: Ереже тағы да өзгерді
Бізде қызық, жасарын жасап, асарын асағандар темір торға емес, үйқамаққа жіберіле салады. Соңғы жылдары «үйқамақ» сөзінің сәнге айналғаны соншалық, сәт сайын еститін болдық. Уақытша жазаның бір түрі екенін сала мамандары түсінгенімен, үйқамақта отырған айыпталушыға қандай шектеулер қойылатыны қарапайым қарашаға құпия қалып отыр. Осының мән-жайын тереңінен қаузау үшін тілшіміз келесі материалда адвокаттарды сөзге тартты.
«Үйқамақ» жаза ма, амалсыз шара ма?
Шымкенттің полиция департаментінде көз жұмған күдіктінің ісінде тың дерек. Айта кетсек, Шымкентке қалыңдығының ұзату тойына барған Нұрболат Жұмабаев есімді қостанайлық жігіт ойда-жоқта әлдеңені ұрлады деген күдікпен полиция департаментінен бір-ақ шығады. Айыптың қаншалықты орынды болғанын қайдам, бірақ тергеу барысында тепсе темір үзетін жігіттің жүрек талмасынан көз жұмғаны жақындарына хабарланады, бірақ бұл жайт барлығын күпті етеді. Марқұмның туған ағасы сараптама нәтижесінің алғашқы қорытындысымен бөлісті. Құжатқа сенсек, сөз жүзінде жүрек талмасынан қайтыс болған жігіттің іс жүзінде көкбауыры езіліп, қос өкпесі күйіп кеткені анықталған. Ал өкпе, заңгердің айтуынша, тұншықтырғанда ғана күйеді екен. Қалғанын тілшіміз келесі материалда тарқатады.
Қалыңдығын алып кетуге барып, қайтыс болды
Сыйлық сыйлаймын деп қиындық сыйлап жүрмеңіз! Бұл жолы дерт адамзат баласына емес, өсімдіктерге жұқты. Мұхит асып, Колумбия мен Литвадан елге жеткізілген 13 мың гүл аса қауіпті вируспен зақымдалған болып шықты. Енді оларды адамдар секілді екі аптаға карантинге жібермейді әрине, соттың шешімімен өртеу арқылы, тек көзін жояды. Аталған вирустар бұрын-соңды еліміздің аумағында кездеспегені айтылады. Жауапты мамандармен бірге зақымдалған көктің көзін жойып келген тілшіміздің келесі материалында гүлдің қаупіне қатысты кеңірек мәлімет ала аласыздар.
Қауіпті гүлдер өртелді
Мәжілісмендер осындай мәселе көтерді, төтенше жағдай министрі қауіп бар екенін мойындады. Біз қара аспанды төндіргіміз жоқ, бірақ ауруын жасырған өледінің күйін кешпесек игі еді. Өйткені бұл ретте нақты мәлімет беруі тиіс отандық сейсмологтар үнемі өз басындағы мәселені көтеріп келеді: стансалары ескі, қондырғылары көптен жаңартылмаған. Гранттар есебінен күн көріп келе жатқан Алматыдағы білдей мекеменің жай-күйінен тілшіміздің келесі материалынан таныса аласыздар.
Алматыда жойқын жер сілкінісі болуы мүмкін бе?
«Нұрағаң салған нұрлы жолды қасқа жолға ұластырыңыз, Қасаға!». Президент қолынан мемлекеттік марапат алған Мәжіліс депутаты Бекболат Тілеухан бүгін осылай деп ағынан жарылды. Жылдағы әдеттен жаңылмай, ұлы мейрам қарсаңында ел дамуына елеулі үлес қосқандар Ақордаға шақырылып, жоғары наградалармен марапатталды. Еңбегі еленгендердің арасында кімдер бар? Салтанатты шара, мерейлі мезет туралы тілшіміздің келесі сюжетінен көре аласыздар.
«Абай Құнанбаевтан» ақша ұрланды. Атырау облысы әкімінің орынбасары Бақытгүл Хаменова «пара алды» деген күдікпен ұсталды. «Антикордың» мәліметінше, шенеунік өңірдегі Мәдениет басқармасының басшысы Ақылбек Рысқалиевпен бірге құны 145 млн теңге болатын Абай ескерткішін жасау және орнату бойынша мемлекеттік сатып алу шартын жасағанда ауызбастырық алды деген күдікке ілінген. Елді елең еткізген оқиға жөнінде тілшіміз келесі материалда толығырақ баяндайды.
Хаменова үй қамақта
Ақ көйлек киген, көк көйлек киген депутаттар да бар. Алайда, аспандағы айлықты алатын атқамінерлердің өзі қазір ас-пұлдан бөлек, киім-кешекке кететін қаржыны қысыңқырап жұмсап жүргенге ұқсайды. Жалақысы миллионнан асып жығылатын ақ жағалылар брендтік киімдерден толықтай бас тартқанын айтады. Шенеуніктер түскі астарын да ерінбей үйіне барып ішіп келетін болыпты. Ал, айлығы шайлығынан артылмайтын қарапайым халық тапқан-таянғанын қалай жеткізеді, қалай үнемдейді? Дүние қуған заманның есеп-қисабы туралы тілшіміз келесі сюжетте тереңірек қаузап көруге тырысты.
Депутаттар қаржы үнемдеуге көшкен
Биыл Ауғанстан және Ираннан елімізге 100-ге жуық қандасымыз көшіп келді. Оның басым көпшілігі Солтүстік Қазақстан облысына орналастырылды. Өңірдегі екі ауданнан баспана берілген жандар құжаттарын реттеп, жұмысқа орналаспақ. Бірақ, әкімдік ұсынған үйлердің сапасына тұрғындардың шағымы жетерлік. Бүгін бас қалада баспасөз жиынын өткізген өңір басшысы Құмар Ақсақалов аталған олқылықтарды жоюға уәде берді. Жалпы, жиында өңір басшысы тағы қандай іс-шараны жүзеге асыруға уәде етті? Бұның жауабын тілшіміздің келесі материалынан таба аласыздар.
Теріскей әкімінің есебі
«Анам көлік апатына түсті, баламның еміне ақша қажет». Соңғы кездері әлеуметтік желіде көзіміз жиі шалатын жазбалардың легі осылай басталады. Тіпті, сау адамды сал етіп, өлі адамды тірілткен әккі алаяқтардың жазбаларына кез-келген адам сеніп қалады. Игі іс үшін, ойланбай ақшасын аударып жібереді. Оңай ақшаға онлайн кенелгісі келетін алаяқтардың ойлап тапқан тағы қандай айлалары бар? Ақ-қарасын қалай ажыратамыз? Толығырақ, тілшіміздің келесі материалында.
Онлайн алаяқтарға алданғандар азаймай тұр
Елімізде екпе егудің енді тектіктері басқа. Үкіметтің бүгінгі отырысында Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой тәж-тажалға қарсы тактиканы өзгертетінін мәлімдеді. Нақтырақ айтсақ, ревакцинация кезінде компонеттерді қайта алудың мерзімі қысқарады. Жиында жаһанды жайлап бара жатқан жаңа штамм «Омикрон» туралы да айтылды. Денсаулық сақтау министрлігі айтқан өзгерістер туралы тілшіміздің келесі материалынан кеңінен қаныға аласыздар.
Елімізде екпе егудің тетіктері өзгерді
Олар келмейді бәрібір. Өйткені бригаданың барлығы бензин күтіп, кезекте тұр. Жалпы, «жанармай аламын» деп бекінгендер бекеттегі бас-аяғы бітпейтін кептеліске тап болған. Түркістан облысында осылайша жұрт бүгінде махаббат бекетінде емес, жанармай бекетінде табысып жатыр. Оңтүстік өңірдегі бензин-бұлақтың басындағы түрі жаман кептеліске қатысты туындаған сұрақтарға біздің тілшіміз де келесі материалда жауап іздеп көрді.
Жедел-жәрдем шақырсаңыз, күтпей-ақ қойыңыз...
Шымкент парақорлар санынан да, олармен күрес жағынан да шашасына шаң жуытар емес. Шырайлы шаһарда жемқорлардың жолын кесетін жаңа жоба ойлап тауып, жүзеге асырылып жатыр екен. Мұны бүгін елордада есеп берген мегаполис әкімі Мұрат Әйтенов мәлімдеді. Шаһардың әлеуметтік-экономикалық жағдайын айтқан шенеунік 2018 жылы басталып, құрылысы жыр болған халықаралық әуежай терминалына да тоқталды. Айтпақшы, алдағы бес жылда шымқала, шынымен-ақ, адам танымастай өзгереді дейді, әкім сөзіне сенсек. Сонда қай жағынан? Оны тілшіміз келесі материалда тәмпіштеп айтып береді.
Шымкент алдағы 5 жылда адам танымастай өзгереді
Шымкентте қылмыс жасады деген күдікпен ұсталып, полиция департаментіне жеткізілген жас жігіт көз жұмды. Полицияның мәліметінше, 31 жастағы жігіт тергеу кезінде өзін жайсыз сезініп, жедел жәрдем жеткенге дейін жүріп кеткен. Ал, марқұмның қайғыға батқан туысқандары бұған күмәнмен қарайды. Үйленіп, бір басы екеу болайын деп отырған баласынан айырылған қаралы отбасында біздің тілшіміз де болып, мән-жайды біліп-қайтты.
Ұлымның өліміне полицейлер кінәлі
Өңірдегі атқарушы билік өкілдерінің бірі бастаған эстафетаны әріптестері кезек-кезек қолдап, жұртты таңқалдыруда. Таң қалатын себебі олар «Қарға қарғаның көзін шұқымайды» дегенді жоққа шығарып отыр. Сонымен, елді елең еткізген челлендждің шарты оп-оңай. Жаз бойы жатасың, құр жатпайсың, қысты күтесің. Қыс түскенде, жерді әппақ қар басқанда бар техникаңды сайлап, құрал-сайманды майлап, көшеге шығасың. Сөйтесің де ақ ұлпаның үстіне жол саласың. Әппақ қарды қара асфальтпен жабасың келіп, тағы жабасың. Ақтөбе бастады, шығыс қостады, енді міне Алматы облысы бұл эстафетаны қабыл алыпты. Бұл челенджге түрткі, бірқатар басшысының басына таяқ болып тиген Талғар ауданындағы желге ұшқан бюджет қаржысына қатысты желідегі видеоны тілшіміз келесі сюжетте кеңінен тарқатады.
Жергілікті шенеуніктер арасында жаңа челлендж
Кітапханада жұлқыласқан басшы мен қызметкердің видеосы әлеуметтік желіде қызу талқыға түсті. Елордадағы Ұлттық академиялық кітапхана директоры, педагогика ғылымдарының докторы, профессор Үмітхан Мұңалбаеваның қарамағындағы адамға зекіп сөйлеп, жұлқығаны көрсетілген видеоға әлеуметтік желі қолданушылары белсенді пікір жазып жатыр. Толығырақ келесі материалда.
Ұлттық кітапхана басшысы қызметкерін жұлқыды
Зейнетіме деп жиғанын ертерек пайдалануға мүмкіндік болса, елдің асығатыны сөзсіз, өйткені келесі жылы жеткілікті шектің өсетіні белгілі. Алайда бұл арада түсініксіз, дүдамал тұс көп. Ал осы ретте журналистер қойған сұрақтарға мемлекеттік органдардың берген ресми жауаптары бір-біріне ұқсамай шығып жатыр. Бірыңғай зейнетақы жинақтаушы қоры мен Еңбек министрлігі екі түрлі мағлұмат таратып, жұртты шатастырды. Мәселен, «2022 жылы қанша қазақстандық қарттығына жиғанын ертерек керегіне жұмсай алады» деген сауалға бірі «180 мың» десе, екіншісі «580 мың» деп жауап берді. Өзгеріске қатысты халықтың ойы белгілі. Ал депутаттар мен экономистер не дейді? Мұның жайын тілшіміз келесі материалда толығырақ баяндайды.
Депутаттар зейнетақы мәселесін қайта қарауды ұсынды
Баланың ақысын ардан аттағандар ғана жейді. Қоғам белсендісі Аружан Саин балалар үйірмелеріне жолдама беруге қолдан кедергі жасап отырғандар барын айтады. Оның айтуынша, бюджеттегі қаржыны біреулер келісім бойынша жұмсап жатыр. Араларында белгілі продюсер Қыдырәлі Болмановтың мектебінің де аты аталады. Бұл қандай дау-дамай? Мұнымен қос тараппен тілдесіп келген тілшіміздің арнайы сюжетінен қаныға аласыздар.
Аружан Саин Қыдырәлі мен Қарақаттың мектебін тексеруді сұрады
Біз бақыттымыз! Себебі бір емес, бірнеше вакцина салдыруға мүмкіндігіміз бар екен. Иә, Алексей Цой бұндай бақ «әр елдің басына бұйыра бермейтінін» жеткізді. Тіпті, тегін вакцинаны салдырмаймын десеңіз, жақында ақылы түрі де пайда болады. Ал, «Ashyq» қосымшасынсыз қалаған есігіңізге кіру, «көк», «жасыл», «қызыл» деп түске бөлмейтін кездің де ауылы алыс емес көрінеді. Бұл күннің қашан туатынын тілшіміздің келесі материалынан біле аласыздар.
Цой не деді? Ақылы Pfizer бәріне бірдей бұйыра ма?
Алматыда бүгін жолдағы қозғалыс кілт тыйылып, жұрт жұмысқа уақытында бара алмай қалды. Көшедегі көліктер тұрған орнынан тапжылмай, қалалықтар көшенің қақ ортасында қаққан қазықтай қадалып қалды. Себебі жылу құбыры жарылды. Таңғы тоғыздар шамасында Рысқұлов пен Жансүгіров көшелерінің қиылысында жылу құбыры қарс айрылып, аспанға ыстық су атқылады. Адамдар өміріне қауіп төнгендіктен, жолдар жабылды. Коммуналдық мекеме өкілдері тек 12 сағат дегенде әупірімдеп жүріп, ақауды қалпына келтірді. Күйіп қалғандар жоқ па екен? Алып қаладағы сірескен кептеліске түрткі төтенше жағдайдың мән-жайын тілшіміздің келесі сюжетінен біле аласыздар.
Алматыда сірескен кептеліске түрткі төтенше жағдай
Жаңа Жылға санаулы күндер қалды. Әдеттегідей, жыл соңында тойхана мен мейрамханалар ұжымдық кештер өткізіп, қызметінің көрігін қыздырады. Сондықтан қазірден олар дайындыққа кірісіп, жарнамасын алаулатып-жалаулатып жатқан болар. Алайда, шала бүлініп жатқандардың барлығын жыл соңы жақындағанда коронавирус дейтін қырсық шалып, бір тиынсыз қалдырса таң қалмаймыз. Жалпы, биыл корпоративтік кештерді өткізуге рұқсат бар ма? Біздің атқамінерлер Аяз Атаны қалай күтеді? Шенеуніктердің шығыны көп шыршасы қайда өтпекші? Толығырақ тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Шенеуніктер жаңа жылды қалай, қайда өткізеді?
Тыныш отырған қарашаға қауіп төндірген жеті қазынаның бірі. Қазақ қораға түскен түз тағысын атымен атауға тыйым салып, ит-құс деп жатушы еді. Ақтөбенің бүтін бір ауылы сол ит-құстан емес, кәдімгі иттен қорқып, үрей құшағында отыр. Бала түгілі, ересек адамның өзі көшеде сақ жүреді. Кезінде адамды қауып, далаға ұлыған жануардың көзін құртушы едік, қазір заң басқа, есесіне иесіз иттер көшелерде маң басқан. Қоқыс аралап, ауылға түрлі ауру тасып, жұртты шошытқан хайуандарға әкімдіктегілердің де шамасы келмепті. Қаңғыбас иттерден мезі болған ауылдықтардың мәселесі тілшіміздің келесі материалында.
Бүтін бір ауылдың үрейін алған қаңғыбас иттер
Бердібек Сапарбаев қашан зейнетке шығады? Соңғы жылда оқыс оқиғалардан көз ашпаған өңір әкімі шаршаған жоқ па? Бүгін Жамбыл облысының ақ жағалылары жиналып, бас қалада есеп берді. 68 жастағы әкімге тілшілер қауымы: «Жамбыл облысы мансабыңыздың соңғы баспалдағы ма?», деген сауалды төтесінен қойды. Бұл сұрақ жауабын білгілеріңіз келсе, тілшіміздің келесі материалымен таныса отырыңыздар.
Сапарбаев зейнетке шығады ма?
Төтенше жағдайлар министрлігі келтірген мәліметтерге сүйенсек, жыл басынан бері 300 адам өрттің құрбаны болған. Құтқарушылардың елдегі 2 миллионнан аса жеке үйді бақылауда ұстап отырғанына қарамастан газдан улану статистикасы да алаңдатарлық деңгейде. Елімізде ыстан уланып, жыл сайын 40-тан астам адам қаза табады. Оның кем дегенде бес-оны – бала. Сондықтан қауіпсіздік мәселесін төтеншеліктер ғана емес, тұрғындардың қаперге алғаны маңызды. Рейдке қатысып, пешке от жағып отырғандармен жүздескен тілшіміз келесі сюжетте тілсіз жаудың алдын алу шараларына кеңінен тоқталады.
Пештен шығатын проблема өзекті
Құдайға қаратқан Қарасай ауданы. Иә, көмек сұрап келген көпбалалы ананы Алматының Қарасай аудандық әкімдігі: «Мешіттен жәрдем тіле» деп шығарып салыпты. Әлеуметтік көмекке күні қарап отырған алты баланың анасы ай сайынғы төлем кешіккен соң жалдамалы пәтердің ақысын төлей алмаған. Ал, үй иесі ақшаны адамдықтан артық көрсе керек, шұбырған бала-шағасына қарамастан қыстың көзі қырауда оларды далаға қуып шыққан көрінеді. Мейлі, ол пендешілік болар, ал қолдау сұрап келгендерді құлшылық үйіне қарата қайырған қай басшы? Мәселенің толық мән-жайын тілшіміз келесі материалда тарқатады.
Көпбалалы ананы мешітке сілтеген әкімдік
Есі бар елдің — СЭС-і бар, СЭС-і бар елдің несі бар, айыппұлдан басқа? Соңғы кездері хаттаманы жол сақшыларынан да жиі толтыратын санитарлық-эпидемологиялық бақылауға көптің өкпесі осындай қара қазандай. Әрине, дұрыс, іс бастаған соң жалпыға ортақ ережеге бағынуың керек. Тамақ пісіріп сатсаң, тазалығы — басты талап. Кафе ашсаң, келушілердің саны — негізгі қағида. Алайда, билігі өзінде емес мекемелерге СЭС келіп «сес көрсетсе, кім кінәлі? Мәселен, мектептер өз ғимаратын өздері салмайды. Бірақ, ескі бөлме бар болса -айыппұл, спорт залы тар болса да айыппұл. Кең сыныпқа зар болса да айыппұл, есік алды қар болса да айыппұл. Жәй айыппұл емес, зор айыппұл! Тілшіміздің келесі материалында «СЭС» келеді дегеннен сескенетін жұрттың зары мен құзырлы органдардың бұған жауабынан қанық бола аласыздар.
СЭС СЕС көрсетті
Жемқорларға ескерткіш немесе түрмеге апаратын темір жол! Астанадағы LRT атты аждаһа жобаны аяқтауға тағы 1 млрд доллар керек екен. Бұл жөнінде қала әкімі Алтай Көлгінов Орталық коммуникациялар қызметінде өткенде брифингте мәлімдеді. Сол-ақ екен, қағытпа сөздер жан-жақтан жауа кетті. Зейнетақы жинақтарын пайдаланудың жеткіліктілік шегі көтерілгенін естіген желінің белсенділері «жұрт ала алмайтын ақшаны осы жобаға бұратын болар» деп әзілдеп жатыр. Енді бірі «онлайн аударымдарға салық салып, содан түскен қаражатқа құрылысты жалғастыратын шығар» деп долбарлайды. Не керек, екі сағаттан астам тілшілердің сұрағына жауап берген Көлгіновтың «сақалды құрылыс» жайында не айтқанын тілшіміздің келесі сюжетінен біле аласыздар.
Көлгінов LRT-ны аяқтауға тағы 1 млрд доллар сұрап отыр
Хайп үшін жан пида! Қарым, фоллоуер саны мен табысын арттыру үшін түрлі іс-әркетке баратын шоу-бизнес өкілдері мен блогерлер тағы бір әдіс ойлап тапты. Қандай дейсіздер ме? Аудитория үшін ажыраса салу! Мұндай пікірді сарапшылардың өзі айтады. Олардың пайымынша, жалпақ жұрттың назарын аударып, құлағын елең еткізетін кез келген оқиға алдын-ала жоспарланады! Ондағы көздегендері бір-ақ нәрсе. Оның не екені тілшіміздің келесі материалында.
«Маңғыстауда малдың қырылуы жыл сайын болатын жағдай. Бұдан жұт не төтенше жағдай жасаудың қажеті жоқ. Ал, қырылған малдың саны неге ресми аз көрсетілген десеңіздер, оған шаруалардың өзі жауапты. Себебі, көбінің сырғасы жоқ, ресми тіркелмеген. Сондай-ақ, енді субсидия шаруаларға материалдық көмек ретінде таратылмайды. Әр демеуқаржы алған фермер жаңашылдық, не тың технология енгізуі керек». Парламенттегі Үкімет сағатында Ауыл шаруашылығы министрі осылай-осылай сөйледі. Ербол Қарашөкеевтің тағы да қандай тың жаңалықтары барын тілшіміздің келесі сюжетінен біле аласыздар.
АШМ: «Маңғыстаудағы малдың қырылуы трагедия емес...»
Елорданың іргесінде ұрылар көбейді. Қосшы қаласының үрейлі тұрғындары арнамызға арызданып, әбден тығырыққа тірелгендерін жеткізді. Өйткені заң жүзінде қатаң жаза тағайындалса да олардың қаймығатын түрі жоқ көрінеді. Үйден ұзап шықса, не терезені шағады, не есікті бұзып кіреді. Ұрыларға тосқауыл болатын тәртіп сақшыларын да көзіміз жиі шала бермейді деген қосшылықтармен тілшіміз де тілдесіп, мәселе өзектілігіне үңіліп қайтты.
Қосшыда үйлер тоналып жатыр
«Жылдар бойы жиған-тергеніңді пәтер алуға, ем-домға жұмса» деп Президент пәрмен бергенде, бір жасап қалғанымызды несіне жасырайық. Дауымыз жоқ. Арамызда бұл мүмкіндіктің шарапатын көргендер де бар. Десе де жұманың таңындағы жаңалық дүйім жұртты дүрбелеңге салып қойды. Оған сенсек, бейнеттің зейнетін бұрынырақ көру фантастикаға айналатын сынды. Өйткені «келесі жылы Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы (БЖЗҚ) ақшаны алудың жеткіліктілік шегі екі еседей ұлғаяды» деген ақпарат шықты. Толығырақ тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
Зейнетақы қорынан ақша шешу фантастикаға айналатын сынды
Әкімнің де әкімі бар, халыққа жақыны бар, басы даудан арылмайтыны бар, орынбасарға жарымайтыны да бар. Біз айтқалы отырған, дәл осы орынбасар таңдаудан оңбай қателескен Батыс Қазақстан облысының әкімі жайында. Оның орынбасарларының біреуі – қарамағындағы адамы пара алып, сотталғаны үшін қызметінен кетсе, өзгесі Президенттің сынынан соң орнын босатқан. Ең қызығы, лауазымды креслоның екеуі де әлі күнге бос тұр. Бүгін елордаға келіп, есеп берген облыс басшысын тілшілер қауымы осы мәселеге қатысты жауап беруді сұрап, сөзге тартты. Толығырақ тілшіміздің келесі сюжетінен қаныға аласыздар.
Жұдырық көп, жылу аз, таяқ артық, құшақ кем. Елімізде зорлық-зомбылық көрген ана мен баланы қолдайтын дағдарыс орталықтары тапшы. Бүгіндері елімізде зәбір көргендерді панасына алатын 30-ға жетер-жетпес мекеме бар екен. Оның өзі қаржыландыру тоқтағасын біртіндеп шетінен жабылып жатыр. Керісінше, еркектігін езгімен дәлелдейтін есерлер саны еселеніп барады. Ең сорақысы, қорлықтан қашып құтылған нәзік жандардың жартысына жуығы не барар жері, не басар тауы болмағандықтан отағасының ойранына қайта оралады екен. Тілшіміз келесі сюжетте аталған өзекті мәселені жан-жақты зерттеп көрді.
Дағдарыс орталықтары неге жетіспейді?
Парламент Тәуелсіздіктің 30 жылдығына орай «Рақымшылық жасау туралы» заң қабылдап, оны Президенттің қол қоюына жолдады. Сенатта баяндама жасаған Ішкі істер министрі Ерлан Тұрғымбаев нақты кімдердің, қандай қылмыс жасағандардың мерзімінен бұрын босатылатынын айтты. Иә, елімізде екі көзі төрт болып темір тордың арғы жағында жазасын өтеп жатқан жақындарын күтіп жүрген жандар баршылық? Сонымен, амнистия кімдерге жасалады? Бұл сауалдарға тілшіміздің келесі материалынан жауап ала аласыздар.
Рақымшылыққа кімдер ілікті?
Кентау қаласында көпбалалы және жетім-жесірлерге берілген көпқабатты 10 үйде жылу жоқ. Яғни, әу баста, баспаналарды көгілдір отынмен жылыту жоспарланған, бірақ қызығы сол, кеншілер шаһарының өзіне әлі күнге дейін газ тартылмаған. Енді тұрғындар күннің суығында жалға алған үйлерінде бүрсең қағып отыруға мәжбүр. Ал, жергілікті шенеуніктер мәселені шешудің ерекше жолын тауыпты. Ол қандай амал? Мұнымен тілшіміздің келесі сюжетінен қаныға аласыздар.
Берекесіз баспана
Алматы облысында қызыл жалын барак типті үйдегі бірдей сегіз пәтерді жалмап, 30-дан астам адам күн суықта далада қалды. Оның жартысынан астамы балалар екен. Өрт кезінде әрең қашып үлгергендер қазір туыстарын жағалап жүр. Ауыл тұрғындары өрттің шығуына электр сымдарының ескіргені себеп деп, өз наразылықтарын білдіруде. Оқиғаның қалай болғанын, түн ортасында аяғынан тік тұрған атқамінерлердің не дегенін тілшіміздің келесі материалынан қаныға аласыздар.
30-дан астам адам үйсіз қалды
Мә, керек болса! «Жарты әлемді жаулаған Шыңғысханның тегі – Адай, жатқан жері – Алтай». Осындай қорытынды келтірілген жазушы кітабы қоғамды тағы дүдамал қылып қойды. Иә, күллі әлемнің тарихшылары енді ғана бір шешімге келгендей болып еді, тарихи талас басқа реңкте тағы бұрқ етті. Қызу талас туғызған жазушыны тілшіміз де тауып алып, әңгімеге тартты. Одан бөлек тарихшы-ғалымдарды да осы тақырыпқа қатысты сөйлетіп көрді. Толығырақ тілшіміздің келесі материалында.
Шыңғысханның тегі – адай, жатқан жері – алтай
Көңілді әуен, шат-шадыман халық! Елордада қысқы сп
ҚР-да КОРОНАВИРУС
